Vai trò của Protein với sự sống con người và sinh vật

Chu Văn An

Protein là một trong những chất dinh dưỡng cần thiết để duy trì sự sống của cơ thể. Nhưng chính xác vai trò của Protein là gì thì có lẽ nhiều bạn chưa hiểu. Vì vậy, trong bài viết hôm nay chúng ta sẽ tìm hiểu rõ hơn về vai trò của dưỡng chất này.

1. Vai trò của protein đối với cơ thể con người

1.1. Cấu trúc, phát triển và duy trì cơ thể

• Cấu trúc khung tế bào được hình thành bởi các protein, tạo ra các giàn giáo giúp duy trì hình dạng tế bào.
• Protein là thành phần quan trọng tham gia vào mọi quá trình diễn ra bên trong tế bào. Đồng thời, nó là chất thiết yếu cho các chất nội bào, nhân tế bào và duy trì và phát triển mô.
• Là enzyme xúc tác các quá trình trao đổi chất, tạo ra các phản ứng sinh hóa.
• Sự hình thành cơ bắp, tăng trưởng và phân chia tế bào.

1.2. Tham gia nhiệm vụ vận chuyển chất dinh dưỡng và oxy

Hầu hết, protein sẽ vận chuyển chất dinh dưỡng từ thức ăn hấp thụ vào máu. Sau đó từ máu đến các mô, qua màng tế bào. Hemoglobin là một loại protein được tìm thấy trong các tế bào hồng cầu có vai trò vận chuyển oxy từ phổi đến các tế bào khác của cơ thể.

1.3. Bảo vệ sức khỏe của bạn

Thành phần chính của bạch cầu là protein, có nhiệm vụ ngăn chặn sự xâm nhập của các tác nhân gây hại. Hệ thống miễn dịch tạo ra các protein gọi là interferon giúp tạo ra kháng thể chống lại virus gây bệnh. Nếu quá trình tổng hợp protein của cơ thể bị suy giảm thì sức khỏe cũng sẽ suy yếu.

Hình 1: Protein là dưỡng chất thiết yếu cho cơ thể con người

1.4. Cân bằng độ pH, điều hòa chuyển hóa nước

Vai trò của protein là chất đệm giúp cân bằng độ pH, đảm bảo hệ tuần hoàn vận chuyển các ion. Từ tế bào và mạch máu, Protein sẽ hút nước để điều hòa cơ thể. Phù nề xảy ra khi lượng protein trong máu thấp và áp suất thẩm thấu trong mạch máu giảm.

2. Vai trò của protein trong thực phẩm quan trọng như thế nào?

2.1. Tạo vị ngọt cho món ăn

Món ăn sẽ ngon hơn khi có protein. Khi thưởng thức những món ăn giàu protein, bạn sẽ cảm nhận được vị ngọt và hương vị đậm đà hơn. Vị ngọt của protein khác với đường, đậm đà nhưng không gắt nên ăn rất ngon, dễ chịu.

2.2. Tái tạo cấu trúc và kết cấu của món ăn

Protein cung cấp kết cấu và cấu trúc cho món ăn, giữ nước, giúp món ăn dễ ăn và ngon hơn. Protein còn tạo màng liên kết để trong quá trình trộn không khí vẫn còn nguyên. Ngoài ra, khi nấu chín, protein còn tạo thêm màu sắc cho món ăn. Do nhóm amino liên kết với carbohydrate nên tạo nên màu nâu bắt mắt.

Hình 2: Giá trị protein trong thực phẩm

3. Vai trò của protein trong chăn nuôi là gì?

3.1. Hình thành cấu trúc tế bào

Protein là thành phần thiết yếu đối với mọi sinh vật sống. Trong khẩu phần ăn của vật nuôi, tỷ lệ protein chiếm khoảng 15-35%. Cung cấp protein cho vật nuôi bằng thức ăn thực chất là cung cấp các axit amin tạo nên cấu trúc tế bào bao gồm lông, cơ, móng và chất nhầy.

3.2. Lưu trữ và tái tạo năng lượng

Hoạt tính sinh học của protein khá cao và cấu thành nên hormone, enzyme và kháng thể. Protein tham gia vào quá trình tích lũy năng lượng dưới dạng glycogen hoặc lipid hoặc quá trình tạo ra năng lượng dưới dạng trực tiếp. Nếu vật nuôi thiếu chất đạm, chúng sẽ có hệ miễn dịch suy yếu, sụt cân, dễ mắc bệnh, yếu cơ, thậm chí ảnh hưởng lớn đến hành vi của vật nuôi.

3.3. Tạo cấu trúc sợi và mô liên kết

Trong cơ thể, protein là nhóm chất hữu cơ có hàm lượng cao nhất trong tổng khối lượng khô của tế bào, chiếm tới 50%. Protein được hình thành từ 4 nguyên tố chính gồm C, H, O, N. Một số protein có chứa thêm S như Elastin và Collagen, tạo nên cấu trúc rất bền vững của các sợi mô liên kết, gân và dây chằng. Keratin giúp cấu trúc tóc, da và móng trở nên chắc khỏe, mịn màng hơn. Protein tơ tằm và tơ nhện tạo nên độ bền của vỏ kén và mạng nhện.

Hình 3: Protein tơ tằm

3.4. Hỗ trợ phân hủy thực phẩm

Protein enzyme giúp chọn lọc và tăng tốc độ phản ứng sinh hóa cũng như xúc tác sinh học. Trong dạ dày, các enzyme thủy phân hỗ trợ quá trình phân hủy thức ăn: Pepsin phân hủy protein, amylase phân hủy tinh bột, lipase phân hủy lipid. Các hormone protein có tác dụng điều hòa các hoạt động sinh lý.

3.5. Chất vận chuyển

Protein vận chuyển chất dinh dưỡng vào cơ thể. Hemoglobin tồn tại trong hồng cầu của động vật có xương sống và giúp vận chuyển oxy trong phổi qua máu và đến các tế bào. Protein cũng kích hoạt miozin, một loại protein Actin có vai trò trong chuyển động của cơ.

3.6. Bảo vệ khỏi bệnh tật

Interferon là hoạt chất kháng virus hiệu quả, tạo ra kháng thể ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh. Protein thụ thể giúp đáp ứng và cảm nhận các kích thích từ môi trường. Các thụ thể màng của tế bào thần kinh sẽ nhận biết và truyền tín hiệu hóa học từ chất tiết của các tế bào thần kinh khác.

Albumin có trong lòng trắng trứng đóng vai trò là nguồn cung cấp axit amin cho sự phát triển của phôi. Casein trong sữa mẹ cung cấp axit amin cho bé ăn và là nguồn protein thực vật kích thích hạt nảy mầm.

Vai trò của protein là vô số, điều này càng chứng tỏ tầm quan trọng của chất dinh dưỡng này đối với con người, động vật và thực vật. Hy vọng bạn đọc đã mang đến cho mình nhiều thông tin thú vị.