Từ hiểu đúng chương trình Ngữ văn đến đề minh họa để chủ động dạy, học, ôn luyện

Chương trình Ngữ văn năm 2018 ở bậc trung học phổ thông sẽ được triển khai từ năm 2022. Cấu trúc, mục tiêu của Chương trình năm 2018 khác với Chương trình năm 2006 dẫn đến phương pháp giảng dạy của giáo viên cũng như yêu cầu học tập của học sinh cũng khác nhau. Giáo viên và phụ huynh đều quan tâm đến cấu trúc đề thi tốt nghiệp năm 2025 sẽ thay đổi như thế nào. Vì vậy, cuối năm 2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố đề tài minh họa; Năm 2024, Bộ sẽ công bố các câu hỏi tham khảo cho kỳ thi tốt nghiệp. Nhiều giáo viên bàn luận về hai khái niệm “minh họa” và “tham khảo” mà không biết sự khác biệt là gì.

Theo từ điển tiếng việt của Hoàng Phê, minh họa là làm rõ, sinh động nội dung tác phẩm văn học, cách trình bày bằng hình vẽ hoặc các hình thức khác dễ nhìn, dễ hiểu, dễ cảm nhận.”, “tham chiếu” là Đọc thêm tài liệu, xem xét và lắng nghe thêm các ý kiến ​​liên quan để hiểu rõ hơn về vấn đề.

Bạn đang xem: Từ hiểu đúng chương trình Ngữ văn đến đề minh họa để chủ động dạy, học, ôn luyện

Về cơ bản, câu hỏi minh họa và câu hỏi tham khảo giống nhau về hình thức và cấu trúc, gồm 2 phần: đọc hiểu và viết, điểm tương ứng là 4 – 6, thời gian 120 phút; Tỷ lệ điểm của 3 cấp độ tương đương nhau và đều đảm bảo đánh giá năng lực người học theo yêu cầu của chương trình.

Theo người viết, tuy tên gọi khác nhau nhưng mục đích thì giống nhau. Các câu hỏi minh họa hoặc tham khảo giúp giáo viên và học sinh yên tâm, chủ động trong hoạt động ôn tập; Giúp nhà trường xây dựng kế hoạch giảng dạy phù hợp, hướng tới kỳ thi tốt nghiệp.

Tuy nhiên, sau khi Bộ công bố câu hỏi minh họa, theo người viết, nhiều giáo viên chưa hiểu đúng mục đích, tính chất của câu hỏi minh họa, dẫn đến hoạt động ôn thi sai tinh thần, có thể ảnh hưởng tới chất lượng bài thi của học sinh. .

Ảnh minh họa.

Cần hiểu đúng bản chất của chủ đề minh họa

Theo khoản 2 Điều 4 Quy chế thi tốt nghiệp THPT quy định: “Nội dung thi: Bám sát nội dung chương trình giáo dục phổ thông bậc trung học phổ thông hiện nay, chủ yếu là chương trình lớp 12”. Có thể hiểu, nội dung thi có phạm vi bao quát rất rộng, không bao gồm bất kỳ loại văn bản nào (văn, nghị luận, thông tin); Không loại trừ loại văn bản nào (truyện, thơ, kịch, hồi ký).

Cần hiểu rằng đề thi minh họa chỉ là một “hình thức” của đề thi tốt nghiệp, mức độ phân hóa của đề thi thật có thể khác nhau, cách đặt câu hỏi cũng sẽ khác nhau tùy theo tài liệu được chọn. Những năm gần đây, dễ dàng nhận thấy ma trận thi tham khảo và đề thi thật có sự “khác biệt”, có lúc đề thi tham khảo dễ, lúc thi khó và ngược lại. Vì vậy, người dạy và người học không nên chủ quan chỉ xem xét theo thể loại của chủ đề minh họa. Ví dụ, câu hỏi đọc hiểu minh họa thơ, không nhất thiết phải viết thơ trong đề thi thật.

Xem thêm : Sinh viên hiểu thêm cơ hội việc làm ngành tài chính ngân hàng

Khi Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố bài kiểm tra minh họa lần 2, các giáo viên dạy lớp 12 cảm thấy nhẹ nhõm, vui mừng vì bài kiểm tra lần 2 “dễ” hơn lần 1. Cần hiểu đúng rằng nhiều câu hỏi minh họa giúp giáo viên và học sinh thấy được sự đa dạng về thiết kế, câu hỏi trong bài thi. Giáo viên chỉ nên dựa vào chương trình và đặc điểm của từng thể loại để dạy học sinh ôn tập kỹ năng đọc, viết.

So sánh phần đánh giá đọc hiểu, 2 tài liệu minh họa và hệ thống câu hỏi đi kèm khác nhau. Ví dụ, năm 2023 minh họa đoạn trích sử thi dân gian (trích trong Đầm San) gồm 5 câu hỏi, trong đó có 3 câu hỏi liên quan đến đặc điểm thể loại (xác định người kể chuyện; tìm từ ngữ, hình ảnh thể hiện một nội dung; nhận xét về phẩm chất của nhân vật trong đoạn trích). ), có 1 câu tiếng Việt (chỉ ra những biểu hiện khác nhau của tu từ so sánh trong 2 câu đã cho) và có 1 câu liên quan (áp dụng) vào đời sống ngày nay từ nội dung ngữ liệu. Đề tài minh họa 2024 cho thơ hiện đại (trích trong Một thân, một lá, một bông hoa của Hoàng Phú Ngọc Tường) kèm theo 5 câu hỏi, trong đó có 4 câu hỏi liên quan đến đặc điểm của thơ (dấu hiệu xác định hình thức thơ; xác định hình ảnh thơ; hiệu quả của hình thức lời tự sự của người kể chuyện). tình cảm; nêu chuyển động cảm xúc của nhân vật trữ tình) và 1 câu liên quan (ứng dụng).

So sánh cách viết của hai đề tài minh họa cũng có sự khác nhau. Năm 2023 câu 1 yêu cầu viết một đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích đặc điểm nhân vật thần thoại trong đoạn trích. Sao Mộc Pluvius (tài liệu khác với đọc hiểu), câu hỏi 2 yêu cầu viết một bài luận xã hội khoảng 600 từ về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ. Năm 2024 câu 1 yêu cầu viết một đoạn văn khoảng 200 chữ phân tích hình ảnh Hà Nội qua cảm xúc của nhân vật trữ tình trong bài thơ. Một thân, một lá, một bông hoa (sử dụng lại tài liệu đọc hiểu), câu 2 yêu cầu viết một bài văn bình luận xã hội khoảng 600 từ về một vấn đề liên quan đến tuổi trẻ.

Từ 2 câu hỏi minh họa, có thể hiểu, đề thi rất đa dạng về nội dung đọc hiểu; Các câu và đoạn văn có thể sử dụng các tài liệu khác hoặc sử dụng lại tài liệu đọc hiểu, có thể là thảo luận văn học hoặc thảo luận xã hội; Câu văn nghị luận cũng có thể là văn nghị luận xã hội hoặc văn bản văn học, miễn là trong 2 câu có 1 câu văn nghị luận xã hội và 1 câu văn nghị luận văn học.

Cần hiểu đúng mục đích cải cách thi Văn

Mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông Văn học năm 2018 bao gồm:

“Góp phần giúp học sinh phát triển các năng lực chung: năng lực tự chủ, tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Đặc biệt, môn Văn giúp học sinh phát triển khả năng ngôn ngữ, văn học: rèn luyện các kỹ năng đọc, viết, nói, nghe; có hệ thống kiến ​​thức phổ thông cơ bản về tiếng Việt và văn học, phát triển tư duy biểu tượng, tư duy logic, góp phần hình thành nền giáo dục cơ bản của người có văn hóa; biết cách soạn thảo các văn bản thông dụng; biết tiếp nhận, đánh giá văn bản văn học nói riêng, sản phẩm giao tiếp và giá trị thẩm mỹ trong cuộc sống nói chung.”

Bắt đầu từ chương trình giảng dạy dựa trên năng lực của học sinh, các đề thi phải được đánh giá theo năng lực của học sinh.

Hiện nay có nhiều quan niệm về năng lực nhưng Chương trình giáo dục phổ thông mới theo quan niệm của tác giả Leen Pil (2011). Theo đó, đánh giá dựa trên năng lực được coi là bước phát triển cao hơn đánh giá kiến ​​thức, kỹ năng; là đánh giá kiến ​​thức, kỹ năng và thái độ của người học trong những bối cảnh có ý nghĩa.

Xem thêm : Kiểm tra Ngữ văn không dùng ngữ liệu trong SGK: Bớt lo học thêm mới có điểm cao

Đối với môn Văn, ngữ cảnh có ý nghĩa là những văn bản ngôn ngữ mới và hệ thống câu hỏi yêu cầu đọc, viết tương đương với văn bản và yêu cầu đã học.

Có thể hiểu, đánh giá năng lực không chỉ là việc đo lường, đưa ra nhận xét về khả năng thực hiện nhiệm vụ, hành động học tập mà còn là việc đo lường, nhận xét về khả năng tiềm ẩn của học sinh và đo lường, đánh giá việc vận dụng kiến ​​thức, kỹ năng, thái độ để thực hiện. nhiệm vụ học tập theo một tiêu chuẩn nhất định.

Vì vậy, mục đích của việc đổi mới đề thi là nhằm đánh giá đúng năng lực của người học. Muốn đánh giá đúng khả năng của người học thì phải có ngữ cảnh có ý nghĩa, tức là một văn bản ngữ liệu mới (đây là yêu cầu bắt buộc), nhưng mục đích không chỉ là ngăn cản việc học văn mẫu.

Nếu bài thi sử dụng lại tài liệu đã học bằng hệ thống câu hỏi thực hành, học sinh sẽ chỉ lặp lại những gì đã học; Đó là việc dạy và đánh giá dựa trên kiến ​​thức và kỹ năng chứ không phải đánh giá dựa trên năng lực.

Trên trang cá nhân của mình, thầy Đỗ Ngọc Thông từng chia sẻ: “Với Văn học, tình huống mới là những vật liệu ngôn ngữ mới tương tự như văn bản theo thể loại, loại văn bản đã được học. Trước khi làm bài văn kiểu mới, học sinh phải biết vận dụng kỹ năng đọc để hiểu một văn bản mới (không có trong sách giáo khoa), biết vận dụng kỹ năng viết theo các dạng bài văn khác nhau để tạo thành một đoạn văn, một bài văn. văn học. Như vậy, học sinh không thể chỉ dựa vào trí nhớ, không thể làm bài tập bằng cách học thuộc lòng… Vì có 3 bộ sách Ngữ văn nên chỉ đánh giá theo yêu cầu của chương trình chứ không dựa vào sách giáo khoa. bất kì. Hệ quả của việc thay đổi cách kiểm tra, đánh giá này là ngăn chặn hiện tượng giáo viên giảng bài bừa bãi, đoán mò; khắc phục tình trạng học sinh ghi nhớ, sao chép văn bản mẫu; Học sinh có thể nghiên cứu bất kỳ bộ sách nào, khuyến khích sự sáng tạo…”.

Năm nay là năm đầu tiên tổ chức thi tốt nghiệp theo Chương trình mới, các đề thi minh họa được công bố sớm hơn các năm trước. Từ việc hiểu đúng Chương trình đến hiểu đúng các chủ đề minh họa, mong rằng thầy cô và học sinh sẽ chủ động trong quá trình dạy, học, ôn tập để chuẩn bị thật tốt cho kỳ thi sắp tới.

Phong cách và nội dung của bài viết thể hiện quan điểm, quan điểm của tác giả.

Trần Văn Tâm

https://giaoduc.net.vn/tu-hieu-dung-chuong-trinh-ngu-van-den-de-minh-hoa-de-chu-dong-day-hoc-on-luyen-post247914.gd

Nguồn: https://truonglehongphong.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục