Tìm hiểu về Nonane | Tính chất, ứng dụng và lưu ý an toàn

Chu Văn An

Nonane là hợp chất hữu cơ được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực công nghiệp. Trong bài viết này Vietchem sẽ cung cấp thông tin chi tiết về tính chất, ứng dụng và tác dụng tiềm ẩn của nonane đối với sức khỏe con người.

1. Nonane là gì?

Nonane là một ankan tuyến tính có công thức hóa học C₉H₂₀. Đây là hydrocacbon thuộc nhóm ankan, có khả năng tham gia vào quá trình cháy và được sử dụng làm nhiên liệu. Về mặt vật lý, nonan là chất lỏng không màu, dễ bay hơi, có mùi đặc trưng giống xăng.

2. Tính chất vật lý

Nonane có các tính chất vật lý quan trọng sau:

• Khối lượng mol: 128,26 g/mol
• Điểm nóng chảy: -51°C đến -53°C
• Điểm sôi: 151°C
• Mật độ: 0,72 g/mL ở 20°C
• Mật độ hơi: 4,41 (so với không khí)
• Áp suất hơi: 0,18 psi (37,7°C)
• Điểm chớp cháy: 88°F (khoảng 31°C)
• Nhiệt độ tự bốc cháy: 401°F (khoảng 205°C)
• Giới hạn nổ: 0,7-5,6% (theo thể tích)

Nonan không tan trong nước nhưng có thể trộn lẫn với nhiều dung môi hữu cơ như etanol, ete, axeton, benzen và cloroform.

3. Tính chất hóa học

Một trong những phản ứng quan trọng nhất của nonane là phản ứng đốt cháy. Khi nonan cháy hoàn toàn, nó kết hợp với oxy tạo thành carbon dioxide và nước theo phương trình:

C₉H₂₀ + 14O₂ → 9CO₂ + 10H₂O + Nhiệt năng

4. Phương pháp sản xuất nonan

Nonane thường thu được từ quá trình lọc dầu. Trong ngành hóa dầu, nonane là sản phẩm phụ của quá trình chưng cất dầu thô, được tách ra cùng với các hợp chất khác trong các thiết bị chưng cất.

Ngoài ra, nonane cũng có thể được tạo ra bằng cách thêm hydro (H₂) vào nonene (một phân tử hữu cơ có liên quan chặt chẽ với công thức C₉H₁₈). Phản ứng này được gọi là hydro hóa.

5. Ứng dụng công nghiệp

5.1. Nhiên liệu và năng lượng

Nonane là một thành phần trong nhiên liệu ô tô và nhiên liệu máy bay phản lực. Khả năng đốt cháy hiệu quả của nó khiến nonane trở thành nguồn năng lượng có giá trị trong các ứng dụng giao thông vận tải.

5.2. Dung môi công nghiệp

Nonane được sử dụng rộng rãi làm dung môi trong công nghiệp sản xuất, đặc biệt là sản xuất sơn, chất phủ và chất kết dính. Điểm sôi thấp và độ bay hơi cao khiến nó trở thành lựa chọn lý tưởng để hòa tan nhựa, bột màu và các thành phần khác. Sự bay hơi nhanh đảm bảo dung môi không để lại cặn, tạo ra lớp sơn mịn và đều.

5.3. Trong ngành dược phẩm

Trong ngành dược phẩm, nonane đóng vai trò quan trọng trong việc chiết xuất và tinh chế các hợp chất khác nhau. Độ hòa tan chọn lọc cho phép tách các chất cụ thể khỏi hỗn hợp phức tạp, chẳng hạn như chiết xuất tinh dầu từ thực vật hoặc tách các hợp chất mong muốn khỏi hỗn hợp phản ứng.

6. Lưu ý về an toàn và bảo quản

Tác động đến sức khỏe

• Tiếp xúc với da: Gây kích ứng, khô và nứt da.
• Tiếp xúc với mắt: Gây đỏ mắt, chảy nước mắt và có thể gây tổn thương giác mạc.
• Hít phải hơi Nonane: Gây chóng mặt, buồn nôn, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Hướng dẫn sơ cứu khi tiếp xúc với Nonane

• Da: Rửa bằng xà phòng, theo dõi tình trạng kích ứng.
• Mắt: Rửa sạch bằng nước trong ít nhất 15 phút. Đi khám bác sĩ nếu tình trạng kích ứng vẫn tiếp diễn.
• Hít phải: Đưa ra nơi có không khí trong lành và tìm kiếm sự trợ giúp y tế nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng.
• Nuốt phải: Không gây nôn, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Lưu trữ và phòng chống cháy nổ

• Bảo quản trong hộp kín, nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa nguồn ánh sáng và nhiệt.
• Không bảo quản gần chất oxy hóa mạnh để tránh phản ứng nguy hiểm.
• Dễ cháy, khi cháy dùng bột khô, CO₂ hoặc bọt chữa cháy, không dùng nước.

Các biện pháp bảo vệ cá nhân

• Găng tay chống hóa chất (nitril, cao su tổng hợp).
• Kính bảo vệ chống văng hóa chất.
• Mặt nạ lọc hơi hữu cơ nếu làm việc trong môi trường có nồng độ hơi cao.
• Quần áo bảo hộ để tránh tiếp xúc trực tiếp.

Nonane là một hydrocacbon ankan có nhiều ứng dụng quan trọng trong các ngành công nghiệp từ nhiên liệu và dung môi đến chiết xuất hóa học và hiệu chuẩn thiết bị. Tuy nhiên, giống như nhiều hóa chất công nghiệp khác, nonane phải được xử lý cẩn thận để giảm thiểu rủi ro về sức khỏe và an toàn.

Hiểu được các đặc tính, công dụng và tác dụng tiềm ẩn của nonane là điều quan trọng không chỉ đối với các chuyên gia công nghiệp mà còn đối với bất kỳ ai làm việc với hoặc tiếp xúc với hợp chất này.