Sorbitol là gì? Ứng dụng của Sorbitol trong đời sống

Chu Văn An

Trong ngành công nghiệp thực phẩm hiện đại, sorbitol là chất phụ gia quen thuộc và được sử dụng rộng rãi. Ngoài ra, sorbitol còn là thành phần quan trọng trong một số loại thuốc và vitamin. Vậy Sorbitol là gì? Nó có những công dụng nổi bật nào? LabvietChem sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Khái niệm Sorbitol

Sorbitol (hay glucitol) là một loại rượu đường có vị ngọt, công thức hóa học là C6H14O6. Nó được tạo ra bằng cách khử glucose, chuyển nhóm aldehyd thành nhóm rượu chính. Trong tự nhiên, sorbitol được tìm thấy trong một số loại trái cây như táo, lê, đào, mơ,… hoặc được chiết xuất từ ​​tinh bột khoai tây. Hiện nay, trong công nghiệp, sorbitol chủ yếu được sản xuất bằng quá trình hydro hóa glucose.

Sorbitol được sử dụng rộng rãi trong đời sống, đóng vai trò quan trọng trong các lĩnh vực y học, thực phẩm, sinh hoạt và mỹ phẩm.

Danh pháp IUPAC: (2S,3R,4R,5R)-Hexane-1,2,3,4,5,6-hexol.

Tên khác: D-glucitol; D-Sorbitol; Sorbogem; Sorbo,…

Hình 1: Công thức hóa học của Sorbitol là C6H14O6

2. Tính chất của Sorbitol

Sorbitol có những đặc tính nổi bật sau:

• Tồn tại ở dạng bột tinh thể màu trắng, không mùi, vị ngọt.
• Hòa tan tốt trong nước và rượu, không hòa tan trong dung môi hữu cơ.
• Khối lượng phân tử: 182,17356 g/mol.
• Mật độ: 1,49 g/cm³.
• Nhiệt độ nóng chảy: 94–96 °C (tương đương 367–369 K hoặc 201–205 °F).
• Không lên men, khử và ổn định trước sự tấn công của vi khuẩn.
• Góp phần nâng cao khả năng bảo quản các sản phẩm béo nhờ khả năng tạo phức chất với kim loại nặng.
• Vị ngọt khoảng 60% so với đường mía, có khả năng kháng axit và giữ ẩm tốt.

Hình 2: Tinh thể Sorbitol

3. Ứng dụng Sorbitol trong đời sống

3.1. Chất tạo ngọt trong sản xuất đồ uống và thực phẩm

Sorbitol thường được biết đến như một chất tạo ngọt trong đồ uống, bánh kẹo,… với ưu điểm là phù hợp với người mắc bệnh tiểu đường. Vị ngọt mát, dễ chịu cùng khả năng dưỡng ẩm tốt của sorbitol giúp sản phẩm duy trì được độ tươi ngon trong quá trình bảo quản.

Trong công nghiệp thực phẩm, sorbitol được ưa chuộng vì những ưu điểm sau:

• Ít calo: Sorbitol chứa khoảng 2/3 lượng calo và 60% vị ngọt của glucose. Cụ thể, 1 gam sorbitol cung cấp 2,6 calo trong khi glucose cung cấp 4 calo mỗi gam.
• Ít ảnh hưởng đến lượng đường trong máu: Do hấp thu chậm nên sorbitol ít có tác dụng lên lượng đường trong máu và phản ứng insulin của cơ thể, thích hợp dùng làm thực phẩm cho người bệnh tiểu đường.
• Hạn chế sâu răng: Sorbitol ổn định trước sự tấn công của vi khuẩn và không bị lên men nên ít gây sâu răng hơn các loại đường khác. Vi khuẩn trong khoang miệng phân hủy tinh bột và giải phóng axit ăn mòn men răng, gây sâu răng.

Hình 3: Sorbitol trong sản phẩm kẹo cao su không đường

3.2. Ứng dụng trong dược phẩm

Trong dược phẩm, sorbitol được dùng làm thuốc nhuận tràng và hỗ trợ điều trị táo bón. Nó thuộc nhóm thuốc nhuận tràng thẩm thấu nhờ khả năng làm mềm phân, hút nước vào ruột và tăng nhu động ruột, giúp đào thải dễ dàng. Thời gian tác dụng của thuốc nhuận tràng có chứa sorbitol là khoảng 15-30 phút nếu dùng qua đường trực tràng và 1-4 giờ nếu dùng qua đường uống.

Sorbitol được sử dụng trong thuốc xổ để làm sạch ruột và điều trị táo bón. Thuốc này an toàn cho cả trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, người dùng cần tuân thủ đúng thời gian và liều lượng sử dụng để hạn chế tác dụng phụ.

3.3. Ứng dụng trong thí nghiệm

Sorbitol là một chất trung gian hóa học quan trọng có tiềm năng làm nhiên liệu sinh hóa và giúp giảm lượng calo trong máu. Ngoài ra, sorbitol còn được sử dụng làm môi trường nuôi cấy hữu ích, giúp phân tách chủng Escherichia coli O157:H7 khỏi hầu hết các chủng E.coli khác.

3.4. Ứng dụng trong công nghiệp

Sorbitol được sử dụng phổ biến trong công nghiệp sản xuất các hợp chất polyme, sơn, nhựa, keo dán… Ngoài ra, nó còn được dùng làm chất nền cho một số dung dịch tẩy rửa, giúp hạn chế và chống ăn mòn kim loại.

Lưu ý khi sử dụng Sorbitol

Không sử dụng Sorbitol trong thời gian dài. Khi sử dụng thuốc nhuận tràng có chứa sorbitol để điều trị táo bón cần kết hợp với chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt lành mạnh:

• Bổ sung chất xơ: Ăn nhiều rau củ quả để tăng cường chất xơ, giúp kích thích nhu động ruột và làm mềm phân.
• Ăn thực phẩm nhuận tràng: Bổ sung các thực phẩm nhuận tràng như vừng, mật ong, nho khô, hạt đào, khoai lang, đu đủ,… và một số loại rau như bắp cải, củ cải, giá đỗ, bầu,… để thúc đẩy nhu động ruột.
• Uống đủ nước: Bạn nên uống 2 lít nước mỗi ngày để tránh tình trạng phân bị khô.
• Tăng dầu ăn: Bạn có thể tăng thêm một ít dầu ăn khi chế biến các món ăn, ví dụ dầu đậu nành, dầu ô liu, dầu mè,…

Hình 4: Thực phẩm giàu chất xơ

Sorbitol mang lại nhiều lợi ích cho cuộc sống con người. LabvietChem hy vọng bài viết này đã cung cấp cho các bạn những kiến ​​thức hữu ích về hợp chất hóa học này. Đặc biệt, hãy lưu ý sử dụng sorbitol hợp lý, tránh lạm dụng quá mức để bảo vệ sức khỏe.