So sánh và hướng dẫn đấu CB 3 pha dùng cho 1 pha

Lê Hồng Phong

Nhờ khả năng chịu tải lớn, máy cắt 3 pha có ứng dụng linh hoạt, ngay cả trong những hệ thống chỉ sử dụng nguồn điện 1 pha. Vậy cách đấu nối CB 3 pha với 1 pha như thế nào để đảm bảo an toàn điện? Tất cả sẽ được KTH Electric thông tin trong bài viết dưới đây.

Khi nào tôi nên chuyển từ CB 3 pha sang 1 pha?

Thông thường, hệ thống điện dân dụng chỉ sử dụng nguồn điện 1 pha 220V. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc sử dụng CB 3 pha cho 1 pha trở nên cần thiết hơn, ví dụ:

• Khi các nhà máy, văn phòng hay khu dân cư có nhu cầu sử dụng một số thiết bị công nghiệp như điều hòa công suất lớn, máy bơm nước 3 pha, thang máy…
• Khi không có cầu dao 1 pha đủ công suất để bảo vệ các thiết bị điện thì có cầu dao 3 pha.
• Khi cần đồng bộ hóa hệ thống tủ điện, hầu hết các thiết bị đều sử dụng nguồn điện 3 pha nhưng vẫn có nhánh điện 1 pha đi kèm.

Lưu ý: Khi đã có nguồn điện ba pha, để sử dụng cho các thiết bị điện thông dụng 220V/110V bạn nên trang bị thêm ổn áp ba pha. Sử dụng cầu dao 3 pha cho 1 pha giúp tiết kiệm chi phí mua sắm thiết bị, đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống nhưng phải đảm bảo đấu nối đúng tiêu chuẩn kỹ thuật để tránh rủi ro.

Chi tiết máy cắt 3 pha thành 1 pha

Việc chuyển từ sử dụng CB 3 pha sang sử dụng 1 pha đòi hỏi phải tuân thủ một số nguyên tắc, tiêu chuẩn kỹ thuật. Những sai sót trong quá trình lắp đặt có thể dẫn đến cháy, nổ, điện giật hoặc làm giảm tuổi thọ của thiết bị.

Nguyên lý chuyển pha

Để đảm bảo đấu nối hợp lý và an toàn cầu dao 3 pha thành 1 pha, bạn cần chú ý những nguyên tắc sau:

• Chỉ sử dụng 1 trong 3 cực của cầu dao 3 pha để nối 1 pha. Hai cực còn lại có thể để trống hoặc nối song song để tăng độ dẫn điện (tùy theo mục đích sử dụng).
• Không đấu nhầm giữa các pha nếu sử dụng điện 1 pha. Việc sử dụng không đúng cách có thể gây ra quá điện áp hoặc cháy thiết bị.
• Khi sử dụng trong hệ thống có cả tải 3 pha và 1 pha phải có thiết bị cân bằng pha hoặc ổn áp đi kèm.
• Nên sử dụng thêm tụ điện hoặc thiết bị bảo vệ nguồn để ổn định dòng điện và điện áp.

Sơ đồ chuyển pha

Khi cần chuyển đổi từ hệ thống điện 3 pha sang 1 pha, bạn sẽ thường xuyên gặp hai sơ đồ phổ biến là sơ đồ hình sao và sơ đồ tam giác. Đây là hai phương pháp kỹ thuật cơ bản nhưng hiệu quả giúp các thiết bị như động cơ 3 pha hoạt động ổn định trên nguồn điện một pha.

Để thực hiện dịch pha, trước tiên bạn phải sử dụng tụ điện cố định. Loại tụ điện này sẽ hỗ trợ tạo ra pha thứ 3 mô phỏng, giúp động cơ 3 pha hoạt động êm ái ngay cả khi chỉ cấp nguồn 1 pha. Ngoài ra, bạn cũng cần hiểu rõ nguyên lý đảo chiều quay của động cơ, vì kết nối sai có thể khiến thiết bị quay ngược hoặc không hoạt động. Khi đã xác định được công suất, điện dung và chiều quay chính xác, bạn có thể chọn một trong hai sơ đồ kết nối sau:

Sơ đồ tam giác

Sơ đồ ngôi sao

Lưu ý: chọn sai tụ điện hoặc không tính toán kỹ có thể khiến động cơ hoạt động yếu, không khởi động được hoặc tệ hơn là cháy cuộn dây. Vì vậy, việc chuẩn bị trước khi đấu nối – bao gồm kiến ​​thức kỹ thuật và tính toán thông số – là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả hoạt động của hệ thống điện.

Các bước cài đặt

• Bước 1: Cắt nguồn điện và khảo sát vị trí lắp đặt

Đầu tiên, hãy ngắt kết nối toàn bộ hệ thống điện để tránh nguy cơ bị điện giật khi lắp CB. Sau đó, xác định vị trí lắp đặt cầu dao trong tủ điện hoặc tủ phân phối.

• Bước 2: Cố định aptomat vào đúng vị trí

Sử dụng vít để cố định giá đỡ vào thanh ray hoặc bề mặt đã chọn. Lưu ý đầu vào (dòng) của aptomat hướng lên trên, đầu ra (tải) hướng xuống dưới.

• Bước 3: Đấu nối dây điện theo sơ đồ

Nối dây nguồn AC vào đầu dây (thường là L1, L2, L3), còn đầu dây tải sẽ kết nối với các thiết bị tải. Đảm bảo kết nối chính xác dây nóng với cực L và dây trung tính (nếu có) với cực N. Đấu dây sai thứ tự không những khiến cầu dao không hoạt động bình thường mà còn gây cháy nổ hoặc nguy hiểm cho người sử dụng.

Với cầu dao chống giật, không phải loại nào cũng có khả năng bảo vệ chống quá tải. Vì vậy, nên lắp đặt nối tiếp cầu dao MCCB/master MCB để hệ thống có thể tự động ngắt khi xảy ra sự cố.

• Bước 4: Kiểm tra tổng thể và hoàn thiện hệ thống

Sau khi hoàn tất kết nối, hãy kiểm tra lại toàn bộ hệ thống. Đảm bảo dây không bị lỏng, cầu dao được siết chặt và sơ đồ nối dây phù hợp với thực tế. Bật lại nguồn và kiểm tra hoạt động.

Xem thêm: Hướng dẫn lắp đặt cầu dao 1 pha, 1 cực và 2 cực

Phân biệt aptomat 3 pha và aptomat 1 pha

Một số khác biệt giữa máy cắt 3 pha và máy cắt 1 pha trong bảng so sánh sau:

Lưu ý khi chọn aptomat 3 pha

Việc lựa chọn aptomat 3 pha để sử dụng 1 pha đòi hỏi người dùng phải quan tâm đến cả yếu tố kỹ thuật và thương hiệu để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

• Chọn cầu dao có dòng điện định mức lớn hơn dòng điện làm việc thực tế từ 20–30%. Ví dụ: nếu thiết bị tiêu thụ 28A, hãy chọn aptomat 32A hoặc 40A.
• Đối với điện dân dụng: chọn loại có khả năng cắt 6kA là đủ. Điện công nghiệp hoặc những nơi có dòng điện sự cố lớn: nên chọn loại 10kA trở lên.
• Bạn có thể chọn loại aptomat có thêm bảo vệ chống dòng rò (RCBO) nếu lắp đặt ở những khu vực ẩm ướt như nhà vệ sinh, nhà bếp… Nếu chỉ cần chống quá tải, ngắn mạch thì loại thông thường (MCB, MCCB) là đủ.
• Ưu tiên các sản phẩm có chứng chỉ như IEC 60898 (dân dụng), IEC 60947-2 (công nghiệp), của một số thương hiệu uy tín như: Schneider Electric, Panasonic, LS, BTB Electric, Mitsubishi,…

Đọc thêm: Bảng chọn aptomat 3 pha theo tiêu chuẩn công suất thực tế

Sử dụng CB 3 pha cho 1 pha là giải pháp linh hoạt và tiết kiệm trong nhiều trường hợp, đặc biệt khi cần tải lớn nhưng nguồn điện là 1 pha. Tuy nhiên, người dùng cần hiểu rõ cách đấu nối cầu dao 3 pha, phân biệt với cầu dao 1 pha và lựa chọn sản phẩm chất lượng cao để đảm bảo an toàn.