Lê Hồng Phong
Nội dung bài viết
Điện một pha, 2 pha, 3 pha là ba hệ thống điện được sử dụng phổ biến hiện nay. Đặc điểm của ba dòng điện này quyết định ứng dụng thực tế của chúng. Các tiêu chí so sánh chi tiết về điện 1 pha, 2 pha, 3 pha sẽ được KTH ELECTRIC tổng hợp trong bài viết dưới đây.
Điện một pha là gì?
Điện một pha là loại nguồn điện phổ biến trong đời sống gia đình, phù hợp với các thiết bị có công suất nhỏ, tiêu hao năng lượng thấp. Loại này có thiết kế và vận hành đơn giản, có thể chịu tải đến 2,5kV, tùy theo khu vực. Tuy nhiên, nguồn điện một pha không thể khởi động trực tiếp động cơ một pha nhỏ (dưới 1kW) vì nó không tạo ra đủ mô-men xoắn ban đầu để động cơ quay.
So với nguồn điện 2 pha và 3 pha, nguồn điện trong mạch 1 pha dao động với tần số gấp đôi tần số đường dây vì điện áp và dòng điện không cắt nhau.
Điện một pha gồm 2 dây, trong đó có 1 dây nóng và 1 dây lạnh. Ở Việt Nam, điện áp giữa hai dây là 220V. Trong khi đó, ở một số nước khác như Đài Loan, Nhật Bản, cấp điện áp của điện 1 pha lại có tiêu chuẩn thấp hơn: 100V, 110V, 120V…
Cách đơn giản nhất để nhận biết điện một pha là quan sát số lượng cầu chì. Các nguồn điện một pha thường chỉ có 1 cầu chì đi kèm.
Điện 2 pha là gì?
Điện 2 pha được phát minh thông qua quá trình nghiên cứu và chế tạo máy móc nên vẫn còn là một khái niệm khá mới mẻ.
Theo quy ước của ngành điện, điện 2 pha có 2 dây nóng và không dùng dây trung tính. Tuy nhiên, một trong hai dây nóng của dòng điện này có điện áp rất thấp, khoảng 3-5V nên điện 2 pha vẫn có thể tạo ra điện áp 220V để sử dụng với các thiết bị điện 1 pha.
Mặc dù có công suất tổng hợp không đổi cho phụ tải lý tưởng như nguồn điện 3 pha nhưng các xung điện trong nguồn điện 2 pha có thể gây ra tiếng ồn cơ học trong máy phát điện và trục truyền động động cơ.
Ngoài ra, nguồn điện 2 pha có thể lấy từ nguồn điện 3 pha bằng cách sử dụng 2 máy biến áp theo nguyên lý đấu nối Scott: 1 máy biến áp sơ cấp nối qua 2 pha của nguồn điện. Máy biến áp thứ 2 kết nối với vòi trung tâm của máy biến áp thứ 1 và được quấn bằng 86,6% điện áp giữa các pha trên hệ thống 3 pha. Thứ cấp của máy biến áp sẽ có 2 pha cách nhau 90 độ và phụ tải 2 pha cân bằng sẽ được cân bằng đều trên 3 pha cấp nguồn.
Điện 3 pha là gì?
Điện 3 pha được xếp vào loại điện kinh doanh, không phải điện gia dụng nên được ứng dụng trong các ngành công nghiệp, thương mại, y tế,… phù hợp với các thiết bị có công suất lớn để giải quyết vấn đề thất thoát điện năng.
Dòng điện 3 pha thường có 3 dây nóng và 1 dây lạnh, nối theo 2 sơ đồ phổ biến là hình sao và hình tam giác. 3 dòng điện xoay chiều trong hệ thống điện 3 pha có cùng tần số và biên độ nhưng lệch nhau 120 độ hoặc ⅓ chu kỳ. Độ trễ pha cung cấp khả năng truyền tải điện liên tục đến tải tuyến tính cân bằng để nguồn điện 3 pha ổn định và ổn định.
Tương tự như điện một pha, điện ba pha ở mỗi quốc gia, mỗi khu vực trên thế giới có sự khác nhau. Một số giá trị điện 3 pha thường dùng là: Việt Nam: 380V/3F, Mỹ: 220V/3F, Nhật Bản: 200V/3F…
So sánh chi tiết điện 1 pha, 2 pha, 3 pha
| Tiêu chuẩn | điện 1 pha | điện 2 pha | điện 3 pha |
| Điện áp | Thay đổi tùy theo quốc gia, ở Việt Nam là 220V | 220V | Tùy theo quốc gia, ở Việt Nam là 380V |
| Kết cấu | 1 dây nóng và 1 dây lạnh | 2 dây nóng | 3 dây nóng và 1 dây lạnh |
| Nguyên lý hoạt động | Tạo ra một sóng điện dao động theo hình sin, cách nhau 180 độ | Tạo ra hai sóng điện dao động cách nhau 180 độ | Tạo ra ba sóng điện dao động cách nhau 120 độ |
| Yêu cầu nối dây | Tải nhỏ nên dây dẫn nhỏ, thường là dây đôi hoặc dây đơn | Yêu cầu dây dẫn lớn hơn nguồn điện một pha, thường là gấp đôi hoặc gấp ba | Tải nặng cần dây lớn, chắc chắn, thường có bốn hoặc năm dây |
| Hiệu quả | Thích hợp cho các thiết bị có dung lượng nhỏ | Thích hợp cho các thiết bị có công suất trung bình, có thể sử dụng cho các thiết bị điện 1 pha | Thích hợp cho các thiết bị có công suất lớn |
| Ứng dụng | Ứng dụng trong sinh hoạt gia đình và văn phòng nhỏ | Đặc biệt thích hợp với những vùng có lưới điện yếu, không ổn định, được sử dụng rộng rãi tại các làng nghề, khu công nghiệp, vùng sâu, vùng xa. | Công nghiệp nặng, cơ sở hạ tầng lớn (máy nén khí, máy bơm, máy công cụ) |
| Chi phí vận hành | Cần ít bảo trì do tiêu thụ điện năng thấp | Giá thành cao hơn điện 1 pha nhưng thấp hơn điện 3 pha | Yêu cầu bảo trì thường xuyên, khiến việc lắp đặt và vận hành tốn kém |
| Lợi thế | Đơn giản, dễ lắp đặt, chi phí thấp | Cân bằng điện áp tốt hơn so với một pha, phù hợp với một số ứng dụng công nghiệp nhỏ | Hiệu suất cao, động cơ ít rung, tiết kiệm năng lượng và vật liệu dẫn điện, truyền động hiệu quả, đơn giản hóa thiết kế động cơ |
| Nhược điểm | Hiệu suất thấp, không phù hợp với ứng dụng công suất cao, dễ quá tải | Phức tạp hơn điện 1 pha, không phổ biến, không hiệu quả bằng điện 3 pha | Chi phí lắp đặt và bảo trì cao, yêu cầu thiết bị chuyên dụng |
Những câu hỏi thường gặp về điện 1 pha, 2 pha, 3 pha
Câu 1: Tại sao phải phân biệt điện 1 pha, 2 pha và 3 pha?
Trả lời: Việc phân biệt điện 1 pha, 2 pha và 3 pha là cần thiết vì mỗi dòng điện đều có đặc điểm, nguyên lý hoạt động, ứng dụng, ưu/nhược điểm riêng và phù hợp với các loại thiết bị, hệ thống khác nhau.
Câu 2: Cách nhận biết điện 1 pha, 2 pha, 3 pha đơn giản nhất?
Trả lời: Điện 1 pha, 2 pha, 3 pha khác nhau ở số dây dẫn nên đây là dấu hiệu đơn giản nhất để nhận biết 3 dòng điện. Điện 1 pha có 1 dây nóng và 1 dây lạnh, điện 2 pha có 2 dây nóng, còn điện 3 pha có 4 dây gồm 3 dây nóng và 1 dây lạnh.
Như vậy, KTH ELECTRIC vừa giúp bạn tổng hợp các tiêu chí so sánh chi tiết về điện 1 pha, 2 pha và 3 pha. Đặc điểm của ba loại dòng điện này quyết định ứng dụng thực tế của chúng cũng như sơ đồ và thiết kế kết nối. Tùy vào mục đích sử dụng mà bạn nên lựa chọn dòng điện phù hợp để tối ưu hóa hiệu suất và tiết kiệm chi phí. Cảm ơn các bạn đã theo dõi bài viết và nếu có nhu cầu cập nhật thêm thông tin liên quan đến hệ thống điện vui lòng truy cập: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-he-thong-dien/.
Nội dung được phát triển bởi đội ngũ truonglehongphong.edu.vn với mục đích chia sẻ và tăng trải nghiệm khách hàng. Mọi ý kiến đóng góp xin vui lòng liên hệ tổng đài chăm sóc: 1900 0000 hoặc email: hotro@truonglehongphong.edu.vn