RCCB là gì? Cấu tạo, tính năng và ứng dụng của aptomat RCCB

Lê Hồng Phong

Nguy cơ rò rỉ điện khi vận hành hệ thống điện luôn hiện hữu, bất kể đó là điện công nghiệp hay điện dân dụng. Khi điện rò rỉ ra các thiết bị mà người ta chạm vào sẽ gây ra điện giật, có thể nguy hiểm đến tính mạng. RCCB ra đời như một thiết bị đóng cắt điện an toàn nhằm ngăn ngừa xảy ra sự cố rò rỉ điện. KTH ELECTRIC sẽ tổng hợp những thông tin quan trọng xung quanh loại máy cắt tự động này như cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng của RCCB trong thực tế. Hãy theo dõi bài viết sau đây từ chúng tôi!

Khái niệm và cấu trúc của RCCB

RCCB (Bộ ngắt mạch dòng dư), hoặc bộ ngắt mạch dòng dư, là một loại aptomat CB có chức năng bảo vệ hệ thống điện, chống rò rỉ điện trên đường dây hoặc bề mặt thiết bị điện, từ đó bảo vệ sức khỏe, an toàn tính mạng của người sử dụng điện. RCCB thường được lắp đặt ở đầu vào của hệ thống điện chung hoặc hệ thống điện khu vực. Đặc điểm chung của các hệ thống này là dây điện đi ngầm để tăng độ an toàn.

RCCB có hai loại chính: loại 1 pha 2 cực và loại 3 pha 4 cực:

• RCCB 1 pha 2 cực: Được thiết kế để sử dụng trong hệ thống điện 1 pha 220V, dùng cho dân dụng và thương mại. Loại này có 1 cặp cực L – N tương ứng với 1 dây pha và 1 dây trung tính.
• RCCB 3 pha 4 cực: Được thiết kế với 4 cặp cực gồm 3 cặp L – dây pha và 1 cặp N – dây trung tính. Loại cầu dao RCCB này được sử dụng trong các công trình công nghiệp và thương mại, thuộc hệ thống điện 3 pha 380V.

Trong cấu trúc RCCB, bộ phận quan trọng nhất là bộ phát hiện dòng rò RCD. Dòng điện dẫn qua dây pha và dây trung tính vào RCCB sẽ đi qua cơ cấu hình xuyến, tạo thành cuộn sơ cấp của máy biến dòng. Trong khi đó, cuộn thứ cấp được nối với rơle ngắt điện từ có khả năng phát hiện dòng điện rò và làm ngắt mạch.

Bên cạnh đó, đặc điểm bề mặt của RCCB là nút Test (màu vàng hoặc xanh hoặc đen) có chức năng kiểm tra khả năng phát hiện dòng điện rò.

Nguyên lý làm việc của RCCB

Nguyên lý hoạt động của RCCB là đảm bảo dòng điện đầu vào bằng dòng điện đầu ra. Đây là nguyên tắc được Charles Dalziel đề cập lần đầu tiên vào năm 1955. Giống Điện BTB Như đã thông tin, RCCB sở hữu một máy biến áp cân bằng lõi có các cuộn dây sơ cấp, thứ cấp và 1 rơle nhạy.

• Trong hoạt động bình thường, cường độ dòng điện trong dây dẫn bằng nhau, tổng vectơ của dòng điện bằng 0 và không tạo ra từ trường dư.
• Khi có dòng điện rò rỉ sẽ tạo ra sự mất cân bằng trong mạch, vectơ dòng điện tổng khác 0 tạo ra từ trường, truyền tín hiệu đến rơle cảm biến. Bộ phận này sẽ ngay lập tức ngắt mạch điện và khiến RCCB ngắt mạch.

Cơ cấu cắt trên cầu dao RCCB xảy ra khi dòng dư được phát hiện nằm trong khoảng 50 – 100% dòng cắt định mức.

RCCB của KTH ELECTRIC có khả năng phát hiện dòng điện dư từ 10mA (ngưỡng điện giật) đến 300mA (tắt nguồn khi có hỏa hoạn).

Chức năng của RCCB

Được thiết kế đặc biệt để phát hiện và ngắt dòng điện rò rỉ trong mạch, RCCB có những tính năng nổi bật sau:

• Bảo vệ an toàn: RCCB là cầu dao tự động, phát hiện nhanh các nguy cơ rò rỉ dòng điện và bảo vệ người dùng một cách tối đa. Rơle cảm ứng trong RCCB rất nhạy, ngắt điện nhanh chóng, ngăn chặn dòng rò lan ra bề mặt các thiết bị điện và gây hại cho người sử dụng.
• Phát hiện dòng rò: Cơ chế phát hiện dòng rò của RCCB rất nhạy, dựa trên nguyên lý cân bằng giữa dây pha và dây trung tính. Cơ chế này cũng là cơ sở để phát triển Bộ ngắt mạch RCBO – một loại cầu dao ngắt dòng rò linh hoạt hơn.
• Độ tin cậy cao: Môi trường ẩm ướt là nơi lý tưởng để dòng điện rò lan rộng và cũng là môi trường phát huy tốt nhất việc sử dụng RCCB có tốc độ máy cắt lớn hơn bình thường.
• Chống trộm: Khi phát hiện sự chênh lệch dòng điện do đảo pha nhằm ăn trộm điện, RCCB sẽ ngay lập tức ngắt mạch để đảm bảo an toàn cho lưới điện.
• Ngoài ra, RCCB không có chức năng bảo vệ quá tải, ngắn mạch.

Ứng dụng của RCCB

Khi lắp đặt vào hệ thống, RCCB thường được nối đất để tăng khả năng bảo vệ chống lại dòng điện rò. Các mức phát hiện dòng rò của cầu dao chống giật này lần lượt là 10mA, 30mA, 100mA và 300mA, 500mA với độ nhạy giảm dần. Mặt khác, hệ thống có RCCB yêu cầu đường dây phải được giấu trong tường để hạn chế rủi ro.

Với 4 mức dòng cắt, RCCB được ứng dụng trong:

• Công trình dân dụng và thương mại có mức dòng rò 10mA, 30mA.
• Các trường hợp bảo vệ dự phòng như cháy, nổ điện với mức dòng rò 100mA.
• Tủ phân phối công nghiệp có mức dòng rò 300mA, 500mA với thời gian trễ 50ms, 250ms,…

Ngoài ra, tùy theo quy mô bảo vệ mà RCCB sử dụng có mức độ ngắt dòng rò khác nhau. Ví dụ tòa nhà lớn cần sử dụng 100mA hoặc 300mA, gia đình chỉ cần 10mA.

RCCB khác với RCBO như thế nào?

RCCB và RCBO là hai thiết bị chuyển mạch thường bị nhầm lẫn vì chúng đều có khả năng phát hiện dòng điện rò rỉ và có thiết kế bên ngoài có nhiều điểm tương đồng.

Tuy nhiên, với những đặc điểm cơ bản sau của RCCB và RCBO KTH ELECTRIC, bạn sẽ dễ dàng phân biệt được 2 loại thiết bị này.

• RCCB chỉ có tính năng phát hiện dòng dư (hoặc dòng rò) trong mạch điện và ngắt mạch. Bên ngoài RCCB có nút Test và chỉ có một cần gạt duy nhất.
• RCBO có chức năng phát hiện dòng điện rò và phát hiện dòng điện quá tải, ngắn mạch là sự kết hợp giữa MCB và RCCB. Bên ngoài RCBO khá giống MCB và có thêm nút Test.

RCCB và RCBO không thể thay thế cho nhau vì các tính năng khác nhau của chúng. Ngoài ra, bạn có thể phân biệt chính xác hơn 2 thiết bị này qua bài viết so sánh RCCB và RCBO từ KTH ELECTRIC.

So sánh RCCB và ELCB

RCCB và ELCB khá dễ phân biệt vì điểm chung lớn nhất của hai loại cầu dao này là tính năng phát hiện dòng rò. Tuy nhiên ELCB có tích hợp bộ phận nối đất nên sẽ phát hiện dòng điện dư qua mạch nối đất hoặc môi trường. Trong khi đó RCCB phát hiện dòng điện dư trong mạch. Trong môi trường ẩm ướt, ELCB phát hiện dòng rò tốt hơn RCCB.

Về thiết kế bên ngoài, vì là sự kết hợp giữa RCCB và MCCB nên ELCB có thiết kế khối tương tự MCCB và có thêm nút Test. ELCB không có 2 cực trở xuống trong khi RCCB thì có. Chi tiết những điểm giống và khác nhau giữa 2 thiết bị này bạn có thể tìm hiểu qua bài viết so sánh Chọn ELCB hoặc RCCB từ KTH ELECTRIC.

Những lưu ý khi lắp đặt và sử dụng RCCB

Điều kiện lý tưởng trong môi trường lắp đặt cầu dao chống giật RCCB như sau:

• Lắp RCCB nối tiếp sau MCB để đảm bảo bổ sung khả năng bảo vệ quá tải cho mạch điện.
• Nhiệt độ môi trường dao động từ -5 độ C đến 55 độ C, nhiệt độ trung bình ngày không vượt quá 45 độ C.
• Độ ẩm dao động trong khoảng 45 – 95%.
• Tránh những khu vực có tường gồ ghề, dễ bị rung hoặc va đập mạnh.
• Độ cao lắp đặt không quá 2000m so với mực nước biển.
• Không nên sử dụng trong môi trường có quá nhiều hơi nước, hơi dầu, bụi, kiềm, axit và các tác nhân RCCB có hại khác.
• Tránh lắp đặt ở những nơi có ánh nắng trực tiếp trong nhiều giờ.
• Thiết bị nên được đặt trong bảng điện có nắp đậy để ngăn bụi, nước và các chất độc hại khác xâm nhập.

Đọc thêm: Phân biệt MCB, MCCB, RCCB, RCBO, ELCB, RCD và ACB

Khi sử dụng RCCB, bạn cần đảm bảo:

• Kiểm tra tính năng chống rò rỉ bằng nút kiểm tra định kỳ mỗi tháng một lần.
• Hệ thống dây điện bao gồm dây tải và dây pha RCCB đều được nối vào tường.
• Các cụm RCCB và MCB có thể được thay thế bằng các RCBO có thông số kỹ thuật tương ứng.

RCCB của KTH ELECTRIC là dòng cầu dao chống rò rỉ chất lượng cao hàng đầu thị trường, được sản xuất và thử nghiệm đáp ứng tiêu chuẩn Châu Âu IEC/EN 61008-1. Chúng tôi có đa dạng các dòng RCCB có dòng cắt từ 10mA đến 300mA, phục vụ hầu hết nhu cầu của khách hàng. KTH ELECTRIC đảm bảo các thiết bị có hiệu quả tuyệt đối trong việc ngăn chặn dòng điện rò rỉ, điện giật và các nguy cơ cháy nổ, đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Xem thêm các sản phẩm của KTH ELECTRIC tại: https://btb-electric.com/vi/san-pham/.