Mưa axit là gì? Tác hại và biện pháp khắc phục hiệu quả

Chu Văn An

Mưa axit là hiện tượng tự nhiên gây ra nhiều tác hại khó lường cho con người và môi trường. Vậy mưa axit là gì? Nguyên nhân và cách khắc phục là gì? Hãy cùng LabTrường Lê Hồng Phong tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây nhé!

1. Mưa axit là gì?

Mặc dù được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1948 tại Thụy Điển nhưng phải đến năm 1852, thuật ngữ này mới được nhà khoa học Robert Angus Smith chính thức công nhận.

Mưa axit hay còn gọi là mưa axit chứa chất ô nhiễm công nghiệp làm giảm độ pH của nước mưa xuống dưới 5,6. Mặt khác, axit phản ứng với các kim loại nguy hiểm trong không khí khiến nước mưa càng trở nên độc hại hơn.

Mưa axit được hình thành do lượng khí thải NO2 và SO2 tăng lên trong không khí. Thường tập trung ở các khu vực phát triển công nghiệp và hóa chất.

Mưa axit cực kỳ nguy hiểm. Nó không chỉ đe dọa sự phát triển của nhiều sinh vật sống mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Hình 1: Mưa axit rất độc hại

2. Nguyên nhân gây mưa axit

Đó là phản ứng hóa học giữa các hợp chất nitơ oxit (NO2) và sulfur dioxide (SO2) trong không khí tạo ra mưa axit. Tuy nhiên, nguyên nhân gây mưa axit phần lớn là do hoạt động của con người và sự thay đổi của môi trường tự nhiên.

2.1. Hoạt động của con người

Trong nhiều thập kỷ qua, lượng hóa chất mà con người thải ra môi trường là không thể đo đếm được. Ví dụ như khí thải từ hoạt động sinh hoạt, phương tiện giao thông, quá trình đốt cháy nhiên liệu của các nhà máy, khí SO2 và NO2 phát sinh từ các ngành khai thác mỏ, dầu khí, luyện kim…

Hình 2: SO2 và NO2 phát sinh từ các ngành công nghiệp

2.2. Những thay đổi trong môi trường tự nhiên

Cháy rừng, hạn hán, lũ lụt, núi lửa phun trào… khiến lượng oxit lưu huỳnh và oxit nitơ trong không khí tăng cao. Khi kết hợp với hơi nước trong khí quyển sẽ tạo thành axit dưới dạng: mưa axit, sương mù, tuyết hoặc khí axit.

>> Xem thêm: Nguyên nhân và hậu quả ô nhiễm nguồn nước ở Việt Nam và thế giới

2.3. Mưa axit được hình thành như thế nào?

Dưới góc độ khoa học, mưa axit là sự ngưng tụ của axit dưới dạng mưa. Lượng axit chủ yếu đến từ sự kết hợp của các oxit phi kim loại và nước.

Như vậy chúng ta có thể xác định mưa axit được hình thành dựa vào các phản ứng hóa học sau:

2NO + O2 → 2NO2

2SO2 + O2 + 2H2O → 2H2SO4

4NO2 + O2 + 2H2O → 4HNO3

HNO3 và H2SO4 sẽ tan trong nước mưa tạo thành mưa axit.

Hình 3: Mưa axit có thành phần chủ yếu là H2SO4

3. Tác hại khó lường của mưa axit

Mưa axit gây tác hại nghiêm trọng đến sự phát triển của thực vật và động vật. Đồng thời, nó còn rửa trôi chất dinh dưỡng, làm giảm chất lượng đất và ảnh hưởng đến nhiều hoạt động của con người. Cụ thể:

3.1. Tác dụng sinh học

Mưa axit khiến nồng độ pH của sông, hồ, ao, suối giảm mạnh khiến thủy sinh vật không thể hấp thụ chất dinh dưỡng, muối trong các mô cũng bị mất cân bằng. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học:

– pH < 6,0: Sinh vật bậc thấp trong chuỗi thức ăn sẽ chết.

– pH < 5,5: Cá thiếu chất dinh dưỡng sẽ bị biến dạng, không thể sinh sản, thậm chí bị ngạt thở.

– pH < 5,0: Quần thể cá sẽ chết.

– pH < 4: Xuất hiện sinh vật biến đổi gen khác với sinh vật ban đầu.

3.2. Ảnh hưởng của thực vật

Mưa axit thấm vào đất sẽ khiến thảm thực vật mất đi lớp bảo vệ trên lá, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây. Chưa kể chất dinh dưỡng trong đất bị cuốn trôi do mưa axit. Nếu không có chúng, cây sẽ dần khô héo và không thể phát triển được.

3.3. Ảnh hưởng môi trường

Trái đất ngày càng ấm lên kéo theo nhiều mối nguy hiểm. Để giữ bầu không khí trong lành và ngăn lũ lụt hiệu quả, cây xanh đóng vai trò vô cùng quan trọng.

Tuy nhiên, mưa axit gây xói mòn đất và khiến môi trường sống mất cân bằng do hệ thực vật không có điều kiện sinh trưởng và phát triển.

Hình 4: Môi trường sống bị tàn phá nghiêm trọng do mưa axit

3.4. Ảnh hưởng của con người

Mưa axit gây ra nhiều bệnh tật nguy hiểm cho con người. Nếu sử dụng nước mưa axit chưa qua xử lý trong sinh hoạt hàng ngày sẽ có nguy cơ mắc các bệnh như ngứa, nấm, viêm da.

Bên cạnh đó, nếu sử dụng nước mưa có tính axit trong chế biến thực phẩm, bạn sẽ dễ mắc các bệnh nghiêm trọng về đường tiêu hóa và đường ruột. Nếu bệnh nặng còn có thể gây tổn thương não, có khả năng gây ra bệnh Alzheimer.

3.5. Tác động kinh tế xã hội

Hầu hết các khu vực xảy ra mưa axit đều tập trung các nhà máy phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Axit trong nước mưa không chỉ làm giảm năng suất cây trồng mà còn dẫn đến tình trạng thiếu lương thực ở một số nơi.

Ngoài ra, mưa axit còn làm hư hỏng các công trình kiến ​​trúc ngoài trời, khiến chúng ta phải tốn một khoản chi phí không nhỏ cho việc sửa chữa, bảo trì.

4. Biện pháp khắc phục mưa axit hiệu quả

– Kiểm soát tốt khí thải: Việc điều chỉnh khí thải tại các khu công nghiệp sẽ giúp làm chậm quá trình hình thành mưa axit.

– Quản lý nguồn nước: Nguồn nước cần được kiểm tra định kỳ để kiểm soát độ chua.

– Ưu tiên sử dụng năng lượng sạch: Thay vì sử dụng nhiên liệu hóa thạch (than, dầu…), bạn nên ưu tiên sử dụng năng lượng tự nhiên từ gió, mặt trời.

– Tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình xử lý chất thải: Người dân, công ty, nhà máy cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về xử lý nước thải.

– Nâng cao ý thức quản lý rừng: Nghiêm cấm mọi hành vi phá rừng. Khuyến khích trồng thêm cây xanh và tuyên truyền ý thức bảo vệ môi trường.

Hình 5: Cần nâng cao nhận thức về quản lý tài nguyên nước để bảo vệ môi trường

Trên đây là tất cả những thông tin về mưa axit được Labvietchem tổng hợp và chia sẻ. Hy vọng bài viết này đã cung cấp nhiều kiến ​​thức hữu ích cho bạn đọc. Đừng quên truy cập website thường xuyên để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị nhé!