Không dùng ngữ liệu SGK ra đề Ngữ văn: Hạn chế tình trạng dạy học kiểu rập khuôn

Ngày 30/7/2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Công văn 3935/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học phổ thông năm học 2024-2025, đang nhận được sự quan tâm của đông đảo giáo viên, học sinh và phụ huynh.

Theo đó, đối với môn Văn, tránh sử dụng các văn bản, trích đoạn đã học trong sách giáo khoa làm tài liệu kiểm tra đánh giá kỹ năng đọc hiểu, viết trong các bài kiểm tra định kỳ để khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc lòng hoặc sao chép nội dung từ các tài liệu có sẵn.

Bạn đang xem: Không dùng ngữ liệu SGK ra đề Ngữ văn: Hạn chế tình trạng dạy học kiểu rập khuôn

Theo giáo viên dạy Văn, để thực hiện quy định này, học sinh phải thay đổi phương pháp học tập, cần nắm vững đặc điểm cơ bản, phân tích được từng thể loại, từ đó xây dựng các dạng bài tập tương tự.

Buộc học sinh phải thay đổi cách học

Trao đổi với Tạp chí Giáo dục điện tử Việt Nam, cô Đỗ Thị Tình, giáo viên dạy văn tại Trường THPT Mỹ Văn, Phú Thọ, cho biết việc sử dụng các tài liệu ngoài sách giáo khoa sẽ tránh được tình trạng học một tác phẩm rồi thi lại tác phẩm đó.

Đồng thời, điều này cũng tránh được tình trạng dạy học theo kiểu rập khuôn, mỗi bài học đều dạy học sinh cách mở bài, thân bài, kết bài, liên hệ. Với phương pháp dạy học cũ như vậy, việc học sinh ghi nhớ và đoán câu hỏi là điều khó tránh khỏi.

Hiện nay, việc chuyển hướng không sử dụng tài liệu sách giáo khoa để biên soạn đề thi môn Văn sẽ buộc học sinh phải thay đổi phương pháp học để nắm bắt cách làm từng tác phẩm, từ việc khai thác một văn bản trong sách giáo khoa có thể giúp học sinh khai thác văn bản khác.

Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh cách làm chủ các tác phẩm khác thay vì cung cấp các mô hình có sẵn để các em ghi nhớ và sao chép.

Theo cô Tình, với sự thay đổi này, học sinh sẽ có thể phát triển năng lực văn học của mình vì với mỗi tác phẩm, tùy theo trình độ của từng học sinh, các em có thể nhận ra vấn đề phù hợp, đồng thời giáo viên cũng sẽ ghi chép lại những hiểu biết đó. Điều này sẽ hạn chế tình trạng học vẹt, học thuộc lòng.

Trao đổi về vấn đề này, cô Đoàn Thị Sen, Tổ trưởng tổ Ngữ văn, Trường THPT Đông Quan, Hà Nội chia sẻ, việc sử dụng các tài liệu ngoài sách giáo khoa để sáng tạo câu hỏi môn Ngữ văn tạo ra sự thay đổi không chỉ cho học sinh mà cả giáo viên.

Trong những năm trước, môn Văn thường được dạy theo hướng giáo viên là người truyền đạt kiến ​​thức, học sinh là người tiếp nhận kiến ​​thức. Với sự thay đổi này, giáo viên cần có phương pháp giảng dạy phù hợp, cung cấp và hướng dẫn học sinh cách làm bài tập để các em có thể phát triển năng lực học tập của mình.

Đồng thời, sự thay đổi này cũng giúp học sinh khám phá, nâng cao khả năng sáng tạo nhưng cũng đòi hỏi các em phải chủ động hơn trong việc học, tăng cường đọc và nắm vững đặc điểm của từng thể loại.

Tuy nhiên, theo cô Sen, thời gian đầu, giáo viên còn lúng túng trong việc lựa chọn tài liệu phù hợp vì có thể xảy ra tình trạng chọn tài liệu không đảm bảo chất lượng, nguồn gốc không rõ ràng.

Nếu người ra đề chọn sai ngôn ngữ, sẽ gây ra những cuộc tranh luận trái chiều và hậu quả kéo theo.

Ngoài ra, đối với những học sinh có học lực trung bình hoặc yếu, điều này có thể gây khó khăn cho các em trong thời gian đầu. Để khắc phục tình trạng này, cô Sen cho biết, mỗi nhóm học sinh sẽ có những yêu cầu khác nhau.

Đối với học sinh có học lực khá, giỏi, sẽ có yêu cầu cao hơn về hiểu biết và vận dụng, mở rộng mối liên hệ, so sánh với các tác phẩm cùng thể loại, cùng nội dung. Đối với học sinh có học lực trung bình, sẽ đưa ra các câu hỏi ở mức độ phù hợp để các em không cảm thấy nhàm chán.

Theo cô Nguyễn Thị Hải Xoan, giáo viên dạy Văn tại Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, Quảng Trị, bất kỳ phương pháp nào cũng có ưu, nhược điểm.

Về ưu điểm, theo cô Xoan, học sinh sẽ tránh được tình trạng học vẹt, chỉ học để thi như trước đây. Đồng thời, các em cũng sẽ được tiếp cận với nhiều loại văn bản khác nhau, giúp các em nâng cao khả năng học tập, hiểu biết và sáng tạo khi học văn.

Cô Nguyễn Thị Hải Xoan, giáo viên môn Văn trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, Quảng Trị. Ảnh: Website nhà trường.

Tuy nhiên, với thời lượng đề thi 120 phút như hiện nay, nếu lựa chọn tài liệu ngoài sách giáo khoa quá dài, học sinh trung bình sẽ gặp khó khăn trong việc tiếp cận và hiểu bài.

Đồng thời, vẫn còn một số khó khăn trong việc này, chẳng hạn như giáo viên cần phải lựa chọn tài liệu phù hợp với học sinh và trình độ tiếp cận của họ vì có vô số tài liệu ngoài sách giáo khoa. Nếu giáo viên chọn tài liệu phản cảm hoặc không phù hợp, sẽ có nhiều tranh cãi.

Vì vậy, giáo viên cần lựa chọn tài liệu đảm bảo chất lượng và phù hợp với học sinh. Lấy tài liệu từ các văn bản chính thức, từ các nhà xuất bản có uy tín…

Cùng quan điểm, theo cô Tình, khi lựa chọn tài liệu, giáo viên cần lưu ý lựa chọn tài liệu phù hợp với học sinh, phải có nguồn gốc rõ ràng, trích dẫn đầy đủ, hướng đến những tác phẩm có giá trị nghệ thuật, giá trị sống tốt đẹp cho học sinh.

Xem thêm : Ngành Giáo dục hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam

Làm thế nào để ôn tập mà học sinh không bị nhầm lẫn?

Trao đổi về vấn đề này, cô Đỗ Thị Tình chia sẻ, để học sinh không gặp khó khăn khi phân tích một văn bản ngoài sách giáo khoa, giáo viên cần cung cấp cho học sinh cách nắm bắt đặc điểm của từng thể loại để khi gặp bất kỳ tác phẩm mới nào trong phòng thi, các em có thể vận dụng vào bài làm của mình.

Ngoài ra, cần chú ý đến cảm xúc của học sinh vì phải có hứng thú thì các em mới có thể đọc, học hoặc phân tích các đơn vị kiến ​​thức trong bài một cách say mê và thể hiện sự sáng tạo trong các tác phẩm đó.

Minh họa: MH.

Theo cô Xoan, cách dạy và ôn tập cho học sinh sẽ phải thay đổi so với trước đây, học sinh sẽ được học và nắm bắt đặc điểm của từng thể loại văn học, vận dụng vào việc cảm thụ, phân tích thông qua một số tác phẩm tiêu biểu.

Giáo viên không tập trung vào việc xem xét một tác phẩm mà xem xét theo đặc điểm của thể loại. Ví dụ, khi học thơ, giáo viên sẽ dạy toàn bộ kiến ​​thức văn học về thơ, về hình ảnh, câu chữ và cách phân tích.

Từ đó, giúp học sinh nắm được chìa khóa của từng thể loại để từ việc khai thác một văn bản trong sách giáo khoa có thể giúp học sinh khai thác một văn bản khác.

Chia sẻ về cách ôn tập cho học sinh, cô Sen cho rằng, trước hết giáo viên cần hướng dẫn học sinh nhận biết thể loại, đặc điểm của từng thể loại, đồng thời hướng dẫn học sinh tự học, tự khám phá, chủ động đọc sách và tiếp cận các tác phẩm khác.

Bên cạnh đó, học sinh cũng cần chủ động hơn trong việc học, tự đọc nhiều hơn và áp dụng kỹ năng đọc hiểu vào cả nội dung và hình thức của văn bản.

Với cách học này, khi làm bài thi, học sinh sẽ không bị bỡ ngỡ vì đã nắm được những đặc điểm, nội dung và tín hiệu nghệ thuật riêng của từng thể loại. Học sinh sẽ dễ dàng vận dụng phương pháp để giải bài tập và phát triển cảm xúc riêng của mình.

Thu Trang

https://giaoduc.net.vn/khong-dung-ngu-lieu-sgk-ra-de-ngu-van-han-che-tinh-trang-day-hoc-kieu-rap-khuon-post244794.gd

Nguồn: https://truonglehongphong.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục