Hướng dẫn chi tiết đấu nối khởi động từ 3 pha và 1 pha

Lê Hồng Phong

Bộ khởi động từ hay contactor là thiết bị điều khiển quan trọng trong hệ thống điện với vai trò đóng mở các thiết bị điện. Contactor thường có công suất cao, yêu cầu lắp đặt chính xác về mặt kỹ thuật để đảm bảo hoạt động ổn định và hạn chế rủi ro. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn lắp đặt contactor 3 pha và contactor 1 pha ở bài hướng dẫn sau Điện BTB.

Hướng dẫn kết nối khởi động từ với động cơ 3 pha

Công tắc tơ 3 pha được sử dụng phổ biến với động cơ trong mạch điện 3 pha công nghiệp. Tham khảo sơ đồ để biết hướng dẫn lắp đặt contactor và motor 3 pha, kết hợp MCCB và MCB của KTH ELECTRIC.

Chuẩn bị

Trước khi đấu nối sơ đồ mạch khởi động 3 pha, bạn cần ngắt hoàn toàn mạch điện và chuẩn bị các linh kiện sau:

MCCB 3P quá tải nhiệt: CB tốt nhất khi lắp vào mạch 3 pha đơn giản, dùng để đóng ngắt mạch từ nguồn điện, đảm bảo an toàn cho mạch tải phía sau. Trường hợp mạch có dây trung tính thì nên chọn loại MCCB 4P có cặp N cực riêng biệt.
MCB 1P: Là CB điều khiển nguồn điện tới các công tắc NC (đóng) và NO (mở) nối với contactor 3 pha. Trường hợp mạch sử dụng dây trung tính thì nên chọn MCB 2P có thêm cặp N cực.
Contactor 3 pha: Là thiết bị quan trọng nhất trong mạch contactor với chức năng chuyển đổi nguồn điện linh hoạt. Hãy chắc chắn chọn một công tắc tơ có lắp các tiếp điểm phụ.
Cặp công tắc NO – NC: Cặp công tắc NO – NC (thường mở – thường đóng) được sử dụng cho mạch đấu dây khởi động 3 pha nhằm đảm bảo hoạt động đóng/mở linh hoạt cho động cơ. Công tắc NC (thường đóng) có màu đỏ, nhấn vào để ngắt mạch. Công tắc NO (thường mở) có màu xanh lá cây, nhấn vào để đóng mạch và được mắc nối tiếp sau công tắc NC.
Các thiết bị khác: Động cơ 3 pha, dây điện, dụng cụ đấu nối điện,…

Vẽ sơ đồ và lắp đặt

Việc sử dụng hình vẽ kèm theo sơ đồ và ký hiệu là cách thể hiện tốt nhất cho Sơ đồ nối dây khởi động động cơ với MCCB, contactor, MCB, nút ấn NO/NC. Tuy nhiên, việc đọc hiểu sơ đồ này không hề đơn giản, đòi hỏi người đọc phải có chuyên môn kỹ thuật điện. Vì vậy, sử dụng sơ đồ đấu dây kết hợp với hình ảnh trực quan sẽ là giải pháp tốt nhất để hiểu rõ nguyên lý đấu dây contactor 3 pha.

Vẽ sơ đồ: Dẫn điện 3 pha từ MCCB đến contactor mắc nối tiếp với động cơ, dẫn điện 1 pha qua MCB, qua 2 nút NO và NC mắc nối tiếp với contactor.

Các bước đấu nối contactor 3 pha với động cơ như sau:

• Bước 1: Nối dây 3 pha vào 3 cực nguồn của MCCB, 3 cực tải của MCCB nối với 3 cực nguồn contactor, 3 cực tải của contactor nối với động cơ. Lưu ý nối các dây song song theo các cực, ví dụ như trong hình minh họa với 3 dây pha màu đỏ, vàng, đen.
• Bước 2: Dẫn mạch pha tới cực nguồn của MCB 1 cực, cực tải của MCB nối với nút Stop và nối nối tiếp với nút Start.
• Bước 3: Từ dây nối nút Stop và Start, tách nó ra và nối vào tiếp điểm phụ NO và NC của contactor.
• Bước 4: Chạy thử tải cho động cơ 3 pha hoạt động bằng contactor.

Đọc thêm: 8 sự cố thường gặp trên contactor và cách kiểm tra

Hướng dẫn kết nối contactor với động cơ 1 pha

Công tắc tơ một pha khi sử dụng trong mạch điện một pha thường được dùng để nối động cơ hoặc máy bơm nước. Tham khảo sơ đồ lắp đặt bộ khởi động 1 pha và động cơ 1 pha với MCB 2P và bộ hẹn giờ của KTH ELECTRIC.

Chuẩn bị

Trước khi đấu nối sơ đồ mạch khởi động một pha, bạn cần ngắt hoàn toàn mạch điện và chuẩn bị các linh kiện sau:

MCB 2P: Là sự lựa chọn tốt nhất khi lắp đặt mạch contactor 1 pha, ngoài tính năng bảo vệ mạch thông thường còn có tính năng ổn định nguồn điện.

KTH ELECTRIC” >

Contactor một pha: Là thiết bị quan trọng nhất trong mạch điện với khả năng điều khiển hoạt động của bộ định thời để ngắt mạch vào thời điểm thích hợp.

Hẹn giờ – Hẹn giờ: Có chức năng bật tắt mạch điện theo thời gian đã cài đặt sẵn. Nếu không sử dụng thiết bị này có thể đổi sang cặp công tắc NC – NO.

Động cơ một pha, dây điện, dụng cụ đấu nối điện,…

Vẽ sơ đồ và lắp đặt

Vẽ sơ đồ: MCB điện từ, nối với contactor và hẹn giờ. Sử dụng các tiếp điểm phụ của contactor để điều khiển bộ hẹn giờ. Động cơ lấy điện từ cực tải contactor 1 pha.

Các bước lắp đặt contactor một pha với động cơ và các thiết bị khác như sau:

• Bước 1: Nối dây pha và dây trung tính vào 2 cực nguồn của MCB 2P.
• Bước 2: Từ 2 cực tải của MCB chia 2 nhánh nối vào 2 cực nguồn contactor và 2 cực nguồn hẹn giờ.
• Bước 3: Dẫn điện từ 2 cực tiếp điểm phụ NO – NC của contactor tới bộ hẹn giờ.
• Bước 4: Dẫn dây pha và dây trung tính từ cực tải của contactor đến động cơ một pha.
• Bước 5: Chạy thử tải cho động cơ một pha hoạt động bằng công tắc tơ.

Xem thêm: 3 điều cần lưu ý khi chọn contactor cho động cơ

Ứng dụng thực tế của bộ khởi động từ

Máy khởi động từ đóng vai trò quan trọng trong nhiều lĩnh vực, từ điện công nghiệp đến điện dân dụng và tự động hóa:

• Điều khiển hệ thống chiếu sáng: Bắt đầu từ sự kết hợp của PLC hoặc rơle thời gian để tự động bật/tắt đèn theo thời gian trong ngày.
• Điều khiển động cơ: Bộ khởi động từ giúp động cơ khởi động tự động hoặc kết hợp rơle nhiệt để bảo vệ động cơ khi quá tải.
• Điều khiển tụ điện: Bắt đầu từ việc đóng/đóng tụ điện phù hợp với nhu cầu sử dụng của người sử dụng, giúp tiết kiệm năng lượng và tăng tuổi thọ tụ điện.
• Xử lý các hệ thống dây chuyền phức tạp đáp ứng nhu cầu tự động hóa trong sản xuất, đóng gói, ép nhựa,…
• Ứng dụng khác: Điều khiển máy bơm nước, quạt, hệ thống thang máy,…

Có thể thấy contactor được sử dụng rộng rãi trong sản xuất, kinh doanh và trong đời sống hằng ngày. Vì vậy, việc biết cách chọn mua và lắp đặt bộ khởi động từ là điều cần thiết.

Đọc thêm: Hướng dẫn chọn khởi động từ – contactor cho dàn tụ điện

Lưu ý khi kết nối contactor

Kết nối contactor có liên quan đến nguyên lý hoạt động của thiết bị này. Từ đó bạn biết đường đi của dây qua cầu dao, công tắc tơ, thiết bị điều khiển và động cơ. Trước khi lắp đặt bộ khởi động từ, bạn cần tắt cầu dao và đảm bảo không có dòng điện chạy qua mạch trong quá trình lắp đặt. Một số lưu ý trong quá trình lắp đặt mạch và đấu nối với máy khởi động:

• Nắm vững các loại đấu nối dây và lựa chọn phương pháp đấu dây thích hợp cho mạch nguồn, bảng điều khiển và từ nguồn đến các thiết bị.
• Vẽ sơ đồ trước khi đấu nối để kiểm soát kỹ thuật và thuận tiện sửa chữa sau này.
• Đi dây không chỉ đúng kỹ thuật mà còn có tính thẩm mỹ, gọn gàng và khoa học.
• Cô lập mạch điện và mạch điều khiển trong quá trình lắp đặt để thuận tiện cho việc sửa chữa trong trường hợp có sự cố.

Trên đây là hướng dẫn đấu nối contactor 3 pha và 1 pha cho động cơ với sơ đồ thông dụng trong hoạt động sản xuất, thương mại. Lưu ý rằng bạn có thể kết nối nguồn 3 pha với 1 pha cho contactor nhưng không thể kết nối ngược lại. Ngoài ra, các thiết bị trong sơ đồ lắp đặt có thể thay đổi tùy theo hiện trường và mục đích sử dụng động cơ. Bạn có thể tham khảo sơ đồ lắp đặt contactor khác tại kênh Youtube KTH ELECTRIC Việt Nam.