Dung môi Dichloromethane (DCM) | Đặc tính và các ứng dụng quan trọng

Chu Văn An

Dichloromethane (DCM), hay methylene chloride, là một hóa chất công nghiệp quan trọng có nhiều ứng dụng trong sản xuất và nghiên cứu. Tuy nhiên, cùng với những lợi ích đó là những rủi ro độc hại đối với sức khỏe và môi trường. Bài viết này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan toàn diện về Dichloromethane, từ đặc điểm, công dụng, rủi ro và các lựa chọn thay thế thân thiện hơn.

1. Giới thiệu về Diclometan

Dichloromethane (DCM), còn được gọi là methylene chloride, là một hợp chất hóa học thuộc nhóm hydrocarbon halogen hóa có công thức hóa học CH₂Cl₂. Đây là một dung môi không màu, dễ bay hơi, có mùi nhẹ tương tự như ete. Dichloromethane được sử dụng rộng rãi trong công nghiệp và nghiên cứu nhờ khả năng hòa tan vượt trội.

2. Cấu trúc và tính chất hóa học

2.1. Cấu trúc phân tử

• Dichloromethane là một hợp chất hữu cơ chứa một nguyên tử carbon liên kết với hai nguyên tử clo và hai nguyên tử hydro.
• Công thức hóa học: CH₂Cl₂
• Khối lượng phân tử: 84,93 g/mol

Cấu trúc phân tử

2.2. Tính chất vật lý và hóa học

• Trạng thái: Chất lỏng không màu
• Điểm sôi: 39,6 °C (rất dễ bay hơi)
• Nhiệt độ nóng chảy: -97 °C
• Độ hòa tan trong nước: Thấp (13 g/L ở 20 °C)
• Tính biến động: Nhanh, dễ cháy
• Độ hòa tan: Dung môi phổ rộng, có thể hòa tan nhiều loại hợp chất hữu cơ và vô cơ.

3. Ứng dụng phổ biến của Dichloromethane

3.1. Trong công nghiệp

Dichloromethane đóng vai trò quan trọng trong nhiều quy trình công nghiệp, bao gồm:

• Dung môi chiết: Dùng để tách caffeine khỏi hạt cà phê và lá trà.
• Dung môi sản xuất: Trong sản xuất sơn, keo dán và các hợp chất hóa học.
• Chất tẩy sơn: Là thành phần chính trong các sản phẩm tẩy sơn nhờ khả năng thẩm thấu và làm mềm lớp sơn cũ.

Dùng trong sản xuất sản phẩm tẩy sơn

3.2. Trong phòng thí nghiệm

• Dùng làm dung môi: Dùng trong các phản ứng hóa học để hòa tan mẫu hoặc chiết các hợp chất.
• Làm lạnh trong các phản ứng hóa học: Nhờ nhiệt độ sôi thấp nên DCM thường được sử dụng để điều khiển nhiệt độ trong các thí nghiệm cần làm lạnh nhanh.

Nó là một hóa chất phòng thí nghiệm

>>> Xem thêm các loại hóa chất phòng thí nghiệm với GIÁ TỐT:

Dichloromethane cho sắc ký lỏng LiChrosolv®

Dichloromethane 99+% siêu tinh khiết được ổn định bằng ethanol 5 lít Acros

Dichloromethane dùng cho sắc ký khí ECD và FID SupraSolv® 1l Merck

Dichloromethane dùng cho quang phổ Uvasol® 2.5l Merck- Đức

3.3. Ứng dụng trong y học

Dichloromethane đôi khi được sử dụng trong điều chế dược phẩm và các sản phẩm chăm sóc sức khoẻ.

Ứng dụng trong sản xuất dược phẩm

4. Lợi ích của Dichloromethane

Hiệu quả cao trong các ứng dụng công nghiệp: DCM được ưa chuộng nhờ khả năng hòa tan nhanh, không để lại cặn và dễ dàng loại bỏ khỏi sản phẩm cuối cùng.

Đa năng và tiết kiệm: Nhờ tính linh hoạt, DCM được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ công nghiệp thực phẩm đến hóa chất, giúp giảm chi phí nhờ khả năng ứng dụng rộng rãi.

Không gây cháy nổ trong điều kiện bình thường: Mặc dù có tính biến động cao nhưng DCM không bắt lửa ở nhiệt độ và áp suất bình thường, tăng độ an toàn khi sử dụng.

5. Dichloromethane có độc không?

5.1. Tác động đến sức khỏe con người

Dichloromethane có thể gây hại cho cơ thể con người khi hít phải, tiếp xúc với da và nuốt phải. Một số tác động tiêu cực bao gồm:

• Hít phải hơi DCM:

Có thể gây kích ứng đường hô hấp, dẫn đến ho, khó thở hoặc đau họng.

Tiếp xúc lâu dài với nồng độ cao có thể gây chóng mặt, buồn nôn, nhức đầu và thậm chí mất ý thức.

DCM khi đi vào cơ thể có thể chuyển hóa thành carbon monoxide, làm giảm khả năng vận chuyển oxy của máu.

• Tiếp xúc với da:

Dichloromethane có thể xâm nhập vào da, gây khô, kích ứng hoặc bỏng hóa chất ở nồng độ cao.

• Nuốt phải:

Nuốt phải Dichloromethane có thể gây đau dạ dày, buồn nôn và nguy hiểm hơn là tổn thương gan, thận hoặc hệ thần kinh.

• Tác động lâu dài:

DCM được Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế (IARC) phân loại là chất có thể gây ung thư. Mặc dù rủi ro không cao khi tiếp xúc trong thời gian ngắn nhưng việc tiếp xúc thường xuyên có thể làm tăng khả năng mắc các bệnh nghiêm trọng như ung thư gan hoặc phổi.

5.2. Tác động đến môi trường

Ô nhiễm không khí: Dichloromethane bay hơi nhanh, có thể gây ô nhiễm không khí và gây hại cho tầng ozone nếu không được kiểm soát.

Ô nhiễm nước: Khi rò rỉ vào nước, DCM có thể gây độc cho sinh vật dưới nước. Mặc dù nó phân hủy tương đối nhanh trong môi trường nhưng việc tiếp xúc ngắn hạn với nồng độ cao vẫn nguy hiểm.

6. Cách giảm thiểu rủi ro khi sử dụng Dichloromethane

Để đảm bảo an toàn khi sử dụng Dichloromethane, cần tuân thủ các biện pháp phòng ngừa sau:

Sử dụng trong không gian thông thoáng: Đảm bảo nơi làm việc có hệ thống thông gió tốt hoặc sử dụng máy hút khí để giảm nồng độ hơi DCM trong không khí.

Sử dụng thiết bị bảo hộ cá nhân: Đeo khẩu trang, kính bảo hộ và găng tay chống hóa chất khi làm việc với DCM.

Bảo quản đúng cách: Bảo quản DCM trong hộp đậy kín, để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh xa nguồn nhiệt hoặc tia lửa.

Quản lý chất thải: Xử lý Dichloromethane theo quy định về chất thải nguy hại để tránh gây ô nhiễm môi trường.

7. So sánh với một số dung môi khác

Diclometan là dung môi hữu ích có nhiều ứng dụng quan trọng trong công nghiệp và nghiên cứu. Tuy nhiên, việc sử dụng nó đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định an toàn để giảm thiểu rủi ro về sức khỏe và môi trường.