Đồng vị phóng xạ là gì? Ứng dụng trong đời sống

Chu Văn An

Đồng vị phóng xạ là một khái niệm tương đối mới đối với nhiều người. Vậy đồng vị phóng xạ là gì và chúng được ứng dụng như thế nào trong đời sống? Hãy cùng LabTrường Lê Hồng Phong tìm hiểu về chủ đề thú vị này nhé!

1. Đồng vị phóng xạ là gì?

Đồng vị phóng xạ là đồng vị của một nguyên tố hóa học có hạt nhân không ổn định. Những đồng vị này có cùng số proton nhưng khác nhau về số neutron, dẫn đến sự mất cân bằng năng lượng trong hạt nhân. Trong quá trình phân rã phóng xạ, năng lượng được giải phóng dưới dạng bức xạ để đưa hạt nhân về trạng thái ổn định. Quá trình phân hủy này có thể diễn ra một cách tự nhiên hoặc do tác động nhân tạo.

Đồng vị phóng xạ là khái niệm được quy định chi tiết trong Luật Dược 2016

2. Các loại đồng vị phóng xạ

Hiện nay có rất nhiều loại đồng vị phóng xạ được sử dụng trong các lĩnh vực khác nhau. Dưới đây là một số đồng vị phổ biến:

• Technetium-99m (Tc-99m): Ứng dụng trong chụp ảnh y tế, đặc biệt là kỹ thuật SPECT nhờ thời gian bán hủy ngắn.
• Iodine-131 (I-131): Điều trị, chẩn đoán và nghiên cứu y học về ung thư tuyến giáp.
• Cobalt-60 (Co-60): Điều trị ung thư bằng tia gamma, thử nghiệm và xử lý vật liệu công nghiệp.
• Uranium-235 (U-235): Sản xuất điện trong các lò phản ứng hạt nhân.
• Plutonium-239 (Pu-239): Sản xuất năng lượng hạt nhân và vũ khí hạt nhân.
• Strontium-90 (Sr-90): Ứng dụng trong điều trị y tế và thử nghiệm vật liệu.
• Caesium-137 (Cs-137): Y học, điều trị ung thư, thử nghiệm vật liệu.
• Radon-222 (Rn-222): Đánh giá mức độ ô nhiễm không khí.

Đồng vị phóng xạ hiện nay được chia thành nhiều loại khác nhau

3. Ứng dụng đồng vị phóng xạ

Hiện nay, ứng dụng được biết đến nhiều nhất của đồng vị phóng xạ là trong nông nghiệp và y học. Chi tiết về các ứng dụng này như sau:

3.1. Trong nông nghiệp:

• Nghiên cứu di truyền, giải mã gen, theo dõi quá trình vận chuyển chất dinh dưỡng ở thực vật.
• Tạo giống mới bằng phương pháp đột biến gen.
• Khử trùng, chống nấm mốc trong bảo quản nông sản, hạt giống.

3.2. Trong y học:

Đồng vị phóng xạ được sử dụng trong nghiên cứu y học như chẩn đoán và điều trị bệnh. Cụ thể như sau:

• Chẩn đoán hình ảnh, cung cấp thông tin về cấu trúc, chức năng của các cơ quan trong cơ thể.
• Điều trị ung thư bằng tia xạ.
• Chẩn đoán và điều trị bệnh tuyến giáp.
• Phẫu thuật tia gamma.

Đồng vị phóng xạ được sử dụng trong nghiên cứu, chẩn đoán và điều trị trong y học

4. Xác định tuổi bằng đồng vị phóng xạ

Việc xác định niên đại bằng chất phóng xạ dựa trên chu kỳ bán rã của các đồng vị phóng xạ trong mẫu. Kỹ thuật này được sử dụng rộng rãi trong địa chất và khảo cổ học để xác định tuổi của đá, hóa thạch, di tích, v.v. Một số phương pháp phổ biến bao gồm:

• Xác định niên đại bằng carbon-14.
• Hẹn hò bằng Kali-Argon.
• Hẹn hò bằng Uranium-Chì.

Xác định tuổi bằng đồng vị phóng xạ mang lại độ chính xác gần như tuyệt đối

LabTrường Chu Văn An hy vọng bài viết này đã cung cấp cho các bạn những thông tin hữu ích về đồng vị phóng xạ và ứng dụng của chúng. Hãy tiếp tục theo dõi website của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều kiến ​​thức khoa học thú vị nhé!