Điện nhẹ là gì? Cấu tạo, phân loại và quy chuẩn thi công

Lê Hồng Phong

Là sự kết hợp giữa điện và công nghệ cao, dù không đảm nhận các chức năng chính trong hệ thống điện nhưng điện nhẹ vẫn là thành phần không thể thiếu trong hệ thống cơ điện của một tòa nhà. Vậy điện nhẹ là gì? Các thành phần điện nhẹ như thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau đây.

Khái niệm hệ thống điện chiếu sáng

Hệ thống điện áp cực thấp (tên tiếng Anh: Extra Low Pressure System) là hệ thống điện hoạt động ở điện áp thấp, trong phạm vi ít có nguy cơ bị điện giật. Có nhiều tiêu chuẩn khác nhau về dải điện áp của hệ thống ELV. Ví dụ: Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc tế (IEC) định nghĩa năng lượng ánh sáng là bất kỳ hệ thống điện nào hoạt động ở điện áp không quá 120VDC hoặc 50VAC (theo IEC 61140:2016). Trong khi Liên minh Châu Âu (EU) quy định, ELV áp dụng cho các dải điện áp dưới 50VAC và dưới 70VDC.

Điện nhẹ thường chỉ chiếm 10 – 20% hệ thống cơ điện của tòa nhà nhưng nó quyết định sự tiện nghi, hiện đại của tòa nhà do tính chất của nó là hệ thống công nghệ cao, luôn được nâng cấp, mở rộng để phục vụ nhu cầu của người sử dụng.

Linh kiện trong hệ thống điện nhẹ

Hệ thống điện nhẹ thường bao gồm nhiều “hệ thống con” khác nhau, có nhiệm vụ cung cấp, bổ sung các dịch vụ nhằm đảm bảo tiện nghi cho tòa nhà. Cụ thể:

• CCTV: Hệ thống camera giám sát an ninh, giám sát công việc.

• PA: Hệ thống âm thanh thông báo công cộng và thông báo khẩn cấp.
• Báo cháy: Hệ thống báo khói, báo cháy cho các công trình xây dựng.
• Xâm nhập: Hệ thống chống trộm.
• Bãi đỗ xe: Hệ thống quản lý bãi đỗ xe thông minh.
• Kiểm soát ánh sáng: Hệ thống chiếu sáng tự động.
• MATV, CATV: Hệ thống truyền hình cáp, truyền hình vệ tinh.
• AV: Hệ thống âm thanh phục vụ hội thảo, hội nghị, kết hợp dịch thuật.
• Kiểm soát truy cập: Hệ thống hỗ trợ quản lý truy cập.

• BMS: Hệ thống quản lý và giám sát tích hợp.
• Liên lạc nội bộ: Hệ thống thông tin liên lạc nội bộ của tòa nhà.
• Mạng LAN, mạng WAN: Hệ thống mạng dữ liệu nội bộ.
• Nhà thông minh: Hệ thống cảnh báo an ninh, giám sát, điều khiển và chiếu sáng… sử dụng cho tính năng nhà thông minh.

Phân loại hệ thống điện nhẹ

Điện nhẹ thường được phân thành 3 loại, dựa trên yêu cầu bảo vệ.

Hệ thống SELV

IEC định nghĩa SELV là hệ thống có điện áp không được vượt quá điện áp quy định của hệ thống ELV trong điều kiện bình thường, tức là nó chỉ hoạt động trong giới hạn 12VAC hoặc 30VDC nên được ứng dụng trong một số môi trường đặc biệt như bể bơi, khu vui chơi giải trí, lĩnh vực y tế,…

Về bản chất, SELV là hệ thống không nối đất nên trong quá trình thiết kế không được nối trực tiếp dây dẫn điện tại SELV với đất. Phích cắm và ổ cắm của mạch SELV cũng phải được thiết kế đặc biệt để không thể vô tình kết nối với các cấp điện áp khác. Ngoài ra, tất cả các bộ phận mang điện của mạch SELV và các mạch khác có điện áp cao hơn phải cách nhau một khoảng ít nhất bằng khoảng cách giữa cuộn sơ cấp và cuộn thứ cấp của máy biến áp cách ly an toàn.

Ví dụ điển hình của mạch SELV bao gồm đèn trang trí ngoài trời, dụng cụ cầm tay không dây,…

hệ thống PELV

Về cơ bản, PELV khá giống với SELV, yêu cầu mức điện áp không quá 25V (trong một số trường hợp không quá 12V) và phải cách ly với tất cả các mạch mang điện áp cao hơn. Tuy nhiên, hệ thống này có thể được nối đất.

Hệ thống FELV

FELV bao gồm tất cả các hệ thống ELV không đáp ứng được yêu cầu của hai mạch SELV và PELV. Mặc dù hoạt động ở điện áp cực thấp, FELV không có đủ biện pháp để ngăn chặn việc tiếp xúc với điện áp cao hơn trong cùng một hệ thống. Vì vậy, các biện pháp bảo vệ đối với điện áp cao hơn phải được áp dụng cho toàn bộ hệ thống.

Quy trình thi công điện nhẹ cơ bản

Quá trình lắp đặt, thi công điện nhẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật bao gồm các bước sau:

Bước 1: Lắp đặt điện trên tường và trên sàn bê tông

Dựa vào bản vẽ xác định vị trí, chiều dài, rộng của đường cắt cần đi dây tường, sàn, sau đó dùng máy cắt theo đường đã vẽ sẵn.

Đi ống điện vào vị trí tường hoặc đặt hộp đấu nối vào vị trí sàn cắt và dùng ống điện để nối. Kiểm tra tình trạng đường ống và đổ bê tông phủ kín bề mặt.

Bước 2: Thi công máng cáp

Lựa chọn thang cáp phù hợp với đặc tính của hệ thống điện, sau đó xác định vị trí lắp đặt. Gia công các giá đỡ, đảm bảo khoảng cách giữa các giá đỡ từ 1,3m đến 1,5m. Máng cáp sẽ được nối đất bằng cáp đồng hoặc thanh đồng bọc nhựa PVC để đảm bảo an toàn cho hệ thống. Bước cuối cùng là cài đặt và chỉnh sửa khay cáp.

Bước 3: Thông ống và kéo dây

Xác định độ dài của dây dựa trên hình vẽ, kéo dây và đánh dấu rồi sắp xếp dây theo lộ trình và màu sắc để dễ nhận biết.

Bước 4: Cài đặt thiết bị

Chuẩn bị các thiết bị, linh kiện phù hợp với từng hệ thống và lắp đặt theo sơ đồ thiết kế. Đảm bảo đúng quy trình kết nối kỹ thuật.

Bước 5: Lắp đặt tủ điện nhẹ

Tủ điện lắp đặt phải tuân thủ các thông số kỹ thuật của hệ thống, trong đó các thiết bị bên trong được bố trí và đấu nối đúng cách.

Bước 6: Kiểm tra và chấp nhận

Vận hành thử hệ thống để đánh giá trạng thái. Chỉ chấp nhận khi hệ thống hoạt động trơn tru và ổn định.

Những câu hỏi thường gặp về hệ thống điện nhẹ

Câu 1: Nêu những ứng dụng cơ bản của điện nhẹ?

Hồi đáp: Điện nhẹ được sử dụng nhằm nâng cao tiện ích cho cuộc sống hiện đại như: chống trộm, chiếu sáng tự động, điều khiển nhà thông minh, liên lạc nội bộ, báo cháy…

Câu 2: Vai trò của hệ thống điện nhẹ trong các tòa nhà hiện đại là gì?

Hồi đáp: Điện nhẹ thường tích hợp công nghệ cao nên tuy không chiếm tỷ trọng cao trong hệ thống điện nhưng nó quyết định đến đẳng cấp của các công trình. Một số chức năng của điện nhẹ có thể bao gồm:

• Tăng tính tiện nghi, hiện đại, đặc biệt là hệ thống điện thông minh trong các hộ gia đình.
• Nâng cao an ninh, an toàn với hệ thống camera giám sát, cảnh báo, chống trộm…
• Tiết kiệm năng lượng khi chủ yếu hoạt động ở điện áp thấp.
• Gia tăng giá trị bất động sản: Tòa nhà càng được trang bị nhiều hệ thống tiện ích thì giá trị bất động sản càng tăng.

Ngoài điện nhẹ, bạn có thể truy cập: https://btb-electric.com/vi/kien-thuc-nganh-dien để tìm hiểu những kiến ​​thức khác liên quan đến hệ thống điện.