Đề Ngữ văn không dùng ngữ liệu SGK: Không phải thông tin bất ngờ với trường, GV

Công văn 3935/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2024-2025 do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành nêu rõ: Cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, đánh giá theo kế hoạch dạy học; tăng cường thực hiện kiểm tra, đánh giá định kỳ thông qua bài tập thực hành, dự án học tập.

Đối với môn Văn, tránh sử dụng các văn bản, trích đoạn đã học trong sách giáo khoa làm tài liệu kiểm tra đánh giá kỹ năng đọc hiểu, viết trong các bài kiểm tra định kỳ, nhằm khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc lòng hoặc chép nội dung từ các tài liệu có sẵn.

Bạn đang xem: Đề Ngữ văn không dùng ngữ liệu SGK: Không phải thông tin bất ngờ với trường, GV

Tin không mấy ngạc nhiên đối với các trường học và giáo viên

Trao đổi với phóng viên Tạp chí Giáo dục điện tử Việt Nam, bà Lâm Thị Sang – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bạc Liêu cho biết: Hướng đi này của Bộ rất phù hợp với nhu cầu thực tế và phù hợp với mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018, quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông (Thông tư số 22/2021/TT-BGDĐT ngày 20/7/2021).

Trên thực tế, yêu cầu không sử dụng văn bản, trích đoạn đã học trong sách giáo khoa làm tài liệu cho kỳ thi môn Ngữ văn đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo từ năm học 2022-2023 tại Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022 và được định hướng rõ từ đặc điểm môn học, mục tiêu, yêu cầu và nội dung giáo dục trong môn học.

Vì vậy, đây không phải là thông tin gây ngạc nhiên hay khó hiểu đối với các trường học và giáo viên phụ trách môn Văn.

“Trong 2 năm qua, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bạc Liêu đã chỉ đạo, hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Văn.

Ngoài ra, trong hướng dẫn kiểm tra cuối học kỳ hằng năm, Khoa đã xây dựng và ban hành cấu trúc đề kiểm tra để giáo viên tổ chức ôn tập cho học sinh theo đúng định hướng đổi mới kiểm tra, đánh giá, đồng thời nhắc nhở người ra đề tránh sử dụng các văn bản, trích đoạn đã học trong sách giáo khoa làm tài liệu.

Khi thực hiện hướng dẫn này, giáo viên dành nhiều thời gian bồi dưỡng các kỹ năng chuyên môn để hướng dẫn học sinh phát huy tính tích cực, chủ động trong việc tiếp cận tác phẩm văn học.

Qua đó, giải quyết triệt để tình trạng học sinh học vẹt, học thuộc lòng khi không còn tình trạng học một tác phẩm rồi thi tác phẩm đó như nhiều năm nay, chấm dứt tình trạng giáo viên dạy bằng gương, học thuộc lòng”, bà Lâm Thị Sang thông tin.

Bà Lâm Thị Sang – Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bạc Liêu. Ảnh: NVCC

Theo cô Nguyễn Ngọc Hân – Phó Hiệu trưởng Trường THCS Lê Lợi (Hoàn Kiếm, Hà Nội), hầu hết các trường THPT trên địa bàn Hà Nội đã duy trì hình thức kiểm tra này trong 2-3 năm trở lại đây, để học sinh có thời gian làm quen thông qua các kỳ thi, kiểm tra trên lớp.

Vì vậy, cần phải nhìn nhận những ưu điểm của phương pháp này để nâng cao trình độ cảm thụ và phân tích văn học của học sinh Việt Nam.

“Hiện nay, mục tiêu của các trường dạy Văn là tất cả học sinh đều có thể làm được mọi dạng bài tập trong bất kỳ kỳ thi nào.

Việc không sử dụng tài liệu sách giáo khoa sẽ giúp học sinh rèn luyện kỹ năng ứng biến và có khả năng giải quyết mọi dạng câu hỏi môn Văn thay vì chỉ tập trung vào việc ôn tập và học thuộc các tác phẩm trong sách.

Trên thực tế, việc học thuộc lòng tác phẩm văn học hay phân tích văn học phản ánh trạng thái thụ động, cách học máy móc, thậm chí là cách ứng phó của một số học sinh đối với môn học này.

Vì vậy, với phương pháp kiểm tra đổi mới theo chỉ đạo của Bộ Giáo dục và Đào tạo, tính sáng tạo, chủ động của học sinh với tác phẩm văn học sẽ được phát huy”, bà Hân nêu ý kiến.

Xem thêm : Lạm thu đầu năm do “đẻ” ra quỹ lớp, quỹ trường

Minh họa: Đào Hiền

Cùng quan điểm, cô Hoàng Tuệ Minh – Tổ trưởng tổ Ngữ văn – Lịch sử – Địa lý – Giáo dục công dân, Trường THCS Giảng Võ (Hà Nội) cũng cho biết, chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất của người học thông qua hoạt động học tập và vận dụng kiến ​​thức để thực hiện phương châm “học đi đôi với hành”.

Như vậy, giáo viên đóng vai trò định hướng, phát triển năng lực tự học của học sinh thông qua phương pháp dạy học tích cực, chuyển từ vai trò là người dạy sang vai trò là người tổ chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học tập của học sinh để thực hiện hiệu quả yêu cầu của phương pháp dạy học này.

Về nội dung văn bản hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học phổ thông của Bộ năm học 2024-2025 đối với môn Văn, bà Tuệ Minh cho biết, nếu thực hiện tốt nhiệm vụ này sẽ mang lại nhiều chuyển biến tích cực.

“Trên thực tế, chúng tôi đã triển khai nội dung này trong 2-3 năm nay và đã nhận được kết quả tích cực cho cả giáo viên và học sinh.

Đối với học sinh, khi tiếp xúc với các tài liệu mới trong các bài kiểm tra, nó sẽ mang lại những cảm xúc và sự phấn khích mới. Học sinh sẽ chủ động trong việc học và tiếp thu nội dung và văn bản ngoài sách giáo khoa.

Nhờ đó, tình trạng học sinh “học vẹt” hay tâm lý “học gì thi nấy” sẽ dần được khắc phục, việc rèn luyện kỹ năng vận dụng sẽ giúp học sinh không còn thụ động khi học Văn.

Đối với giáo viên, tuy mất nhiều công sức và thời gian để tìm kiếm tài liệu nhưng đây là việc làm cần thiết và phù hợp để tránh tình trạng viết lại bài cũ, loại bỏ tư duy lạc hậu, không đổi mới giáo viên.

Qua đó phát triển thói quen đọc sách và tinh thần chủ động, sáng tạo của cả giáo viên và học sinh”, cô Tuệ Minh chia sẻ.

Trường học và giáo viên cần phải có trách nhiệm hơn

Năm học 2024-2025 là năm thứ ba Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được triển khai ở cấp trung học phổ thông trên toàn quốc.

Theo bà Nguyễn Ngọc Hân, chương trình mới này sẽ thay đổi phương pháp giảng dạy từ truyền đạt kiến ​​thức sang phát triển năng lực người học, lấy học sinh làm trung tâm phát triển.

Bà Nguyễn Ngọc Hân – Phó Hiệu trưởng Trường THCS Lê Lợi (Hoàn Kiếm, Hà Nội). Ảnh: NVCC

Đối với môn Văn, tuy học sinh không được sử dụng tài liệu trong sách giáo khoa để làm đề thi nhưng sẽ có dàn ý cụ thể để có thể linh hoạt vận dụng kiến ​​thức đã học trên lớp vào bất kỳ bài làm nào khác.

Ví dụ, trong bài kiểm tra thơ 5 chữ, thay vì để học sinh học thuộc nội dung chuẩn khi phân tích từng câu thơ, giáo viên sẽ hướng dẫn các em cách khai thác tác phẩm, hiểu bản chất thơ 5 chữ về mặt vần điệu, sử dụng hình ảnh nghệ thuật, biện pháp tu từ… và đưa ra ví dụ từ các tác phẩm thơ 5 chữ khác để học sinh so sánh, từ đó có khả năng vận dụng linh hoạt.

Tương tự như vậy, khi biên soạn đề thi, giáo viên phải xác định đúng nội dung trọng tâm đã dạy trên lớp, sử dụng tài liệu phù hợp với trình độ của học sinh để các em phát huy khả năng sáng tạo và biết cách khai thác nội dung trong các tác phẩm khác nhau.

Thực hiện tốt phương pháp giảng dạy này sẽ phát huy được năng lực của học sinh, giúp các em thoát khỏi tình trạng sao chép, học thuộc lòng, học vẹt.

Thông qua một tác phẩm hoặc đoạn trích tiêu biểu, học sinh sẽ học cách khai thác và phân tích nhiều tác phẩm khác và rèn luyện kỹ năng tư duy phân tích và đánh giá văn học.

Xem thêm : Thuê nhà dân 200 nghìn/ca, nhiều GV trường công tha hồ dạy học sinh chính khóa

Bên cạnh đó, cô Han cũng cho rằng đây sẽ là thách thức đối với giáo viên vì nhiệm vụ chính của họ là hướng dẫn, bồi dưỡng cho học sinh kỹ năng vận dụng lý thuyết văn học để khái quát và khai thác tác phẩm.

Vì vậy, giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học truyền thống để khơi gợi hứng thú học Văn cho học sinh, tạo cho các em hứng thú tìm hiểu nhiều tác phẩm văn học khác.

Thách thức lớn nhất trong giảng dạy là làm sao để học sinh viết và truyền đạt ý tưởng của riêng mình. Để làm được điều này, giáo viên phải sáng tạo trong giao tiếp, hạn chế tình trạng “làm lại” dự án, dễ khiến học sinh cảm thấy nhàm chán.

Khi tạo câu hỏi, bạn nên chọn tài liệu xác thực từ cùng tác giả với các tác phẩm mà học sinh đã xem xét trong lớp. Chọn các đoạn văn và trích đoạn phù hợp với nhận thức và tiêu chuẩn xã hội.

Mặt khác, chúng ta không nên hỏi những câu hỏi hóc búa gây khó khăn cho thí sinh. Khi chấm điểm, chúng ta cần khách quan, tôn trọng ý kiến, quan điểm và sự sáng tạo của học sinh thay vì tuân theo một khuôn mẫu chấm điểm cứng nhắc.

Trong khi đó, bà Lâm Thị Sang cho rằng, để thực hiện tốt chỉ đạo của Bộ, Ban giám hiệu các trường phổ thông phải phát huy được lòng nhiệt huyết và năng lực vốn có của mỗi giáo viên.

Cụ thể, lãnh đạo nhà trường cần có giải pháp, khuyến khích, động viên, ghi nhận, biểu dương những giáo viên có ý thức tự đổi mới, tránh tình trạng những người tâm huyết với đổi mới, sáng tạo trong nghề nghiệp cũng bị đánh giá ngang bằng với những người không chủ động trong việc phát triển năng lực chuyên môn của bản thân.

Qua đó, có sự nhìn nhận khách quan, tránh làm nản lòng những giáo viên tự học, tận tụy với nghề. Tăng cường sự quan tâm hướng dẫn, tham gia các hoạt động chuyên môn của các tổ chuyên môn…

Ngoài ra, nhà trường cần tạo điều kiện tốt nhất, đặc biệt là đầu tư hệ thống thư viện, nguồn sách báo, tài liệu thông tin trực tuyến để giáo viên có cơ hội nghiên cứu, tìm hiểu về chuyên môn nghiệp vụ. Chủ động tạo điều kiện để giáo viên có cơ hội trao đổi, học hỏi kinh nghiệm chuyên môn, tham gia các lớp tập huấn, đọc, bình luận, phản biện đề thi của đơn vị.

Đối với giáo viên, để phát huy tính sáng tạo trong giảng dạy nhưng vẫn đảm bảo nội dung, tài liệu phù hợp, có chọn lọc, cần phải thay đổi tư duy, từ bỏ thói quen giảng dạy theo khuôn mẫu.

Trong quá trình giảng dạy, giáo viên cần đa dạng hóa tài liệu, lựa chọn nội dung gần gũi với đời sống, phù hợp với thực tế và cập nhật.

Về yêu cầu sử dụng tài liệu ngoài trong các kỳ thi, bài kiểm tra môn Văn, giáo viên cần chú ý lựa chọn tài liệu nhưng phải bám sát yêu cầu, mục tiêu của chương trình môn học.

Khi lựa chọn tác giả, tác phẩm mới, giáo viên phải hiểu rõ tư tưởng chính trị của họ. Giáo viên nên chọn những tác giả đã được đề xuất trong chương trình hoặc đưa vào sách giáo khoa vì những tác giả này đã được hội đồng thẩm định, do đó rủi ro và sai sót sẽ được hạn chế.

“Chương trình giáo dục phổ thông năm 2018 được xây dựng theo hướng “mở” nên đòi hỏi giáo viên phải tham gia phổ biến chương trình với các trường học, tổ chuyên môn để xây dựng kế hoạch giáo dục, kế hoạch đánh giá.

Việc triển khai tốt chương trình này không chỉ tạo điều kiện cho giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy, đánh giá mà còn giúp học sinh phát triển nhiều kỹ năng, xóa bỏ tình trạng học vẹt.

Tuy nhiên, để làm được điều này, giáo viên cần thay đổi tư duy và phương pháp giảng dạy, tích cực nghiên cứu, học tập, nâng cao năng lực chuyên môn và ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ hoạt động giảng dạy và đánh giá học sinh.

Mặt khác, giáo viên phải xây dựng kế hoạch giáo dục, giáo án linh hoạt, sáng tạo, phù hợp với từng nhóm đối tượng học sinh, lựa chọn nội dung học tập phù hợp để giúp học sinh vận dụng, phát triển kiến ​​thức, kỹ năng đã được đào tạo”, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bạc Liêu khuyến cáo.

Đào Hiền

https://giaoduc.net.vn/de-ngu-van-khong-dung-ngu-lieu-sgk-khong-phai-thong-tin-bat-ngo-voi-truong-gv-post244775.gd

Nguồn: https://truonglehongphong.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục