Contactor 1 pha là gì? Cấu tạo, chức năng và phân loại

Lê Hồng Phong

Khi sử dụng điện 1 pha luôn tiềm ẩn nguy cơ xảy ra sự cố như cháy nổ, điện giật. Việc lắp đặt các thiết bị để bảo vệ hệ thống điện trước những rủi ro này là cần thiết. Máy khởi động một pha là thiết bị dùng cho hệ thống điện một pha với vai trò bảo vệ động cơ và các thiết bị điện. Hãy cùng KTH ELECTRIC tìm hiểu về cấu tạo contactor một pha, nguyên lý hoạt động, chức năng và hướng dẫn đấu dây cho loại khởi động từ này trong bài viết sau.

Công tắc tơ một pha là gì?

Công tắc tơ một pha là một thiết bị chuyển mạch điện có thể tự động bật và tắt nguồn điện một pha. Bắt đầu từ 1 pha có thể coi là dạng nâng cấp của rơle điện. Tuy nhiên, loại contactor này có thể chịu được dòng tải cao hơn và có thể kết nối với các mạch công suất cao. Thiết bị này được thiết kế để xử lý dòng tải, ngăn ngừa sụt áp hoặc quá nhiệt của động cơ, đảm bảo hoạt động hiệu quả trong nhiều ứng dụng.

Công tắc tơ một pha có thể được sử dụng như một thiết bị bảo vệ điện nhờ khả năng chịu được dòng tải cao và khả năng ngăn chặn đoản mạch bên trong khi quá tải điện. Khi chuyển mạch, thiết bị này sử dụng 1 cực hoặc 2 cực để tạo tiếp điểm chuyển mạch, sử dụng nguồn điện 1 pha 220V hoặc 240V.

Xem thêm: Ý nghĩa các ký hiệu và thông số trên contactor

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của contactor 1 pha

Cấu tạo contactor một pha bao gồm các bộ phận chính như cuộn dây điều khiển (cuộn dây), lò xo, tiếp điểm chính và tiếp điểm phụ. Cuộn dây có nhiệm vụ tiếp nhận tín hiệu điều khiển từ bên ngoài. Lò xo được gắn ở một đầu vào cuộn dây, đầu còn lại được gắn vào tấm thép có chức năng như một bên của tiếp điểm chính.

Khi có điện, cuộn dây sẽ sinh ra từ trường, hút lò xo gắn lá thép vào tiếp điểm còn lại, cho dòng điện đi qua. Khi trên đường dây có sự cố hoặc cầu dao điều khiển, lò xo không chịu tác dụng của từ trường sẽ nhả ra, đẩy tấm thép ra khỏi vị trí tiếp xúc, làm đứt mạch điện.

Chức năng khởi động từ 1 pha

Máy khởi động một pha dùng để điều chỉnh dòng điện 1 pha trong hệ thống điện 3 pha. Chức năng chính của công tắc tơ một pha là tạo hoặc ngắt dòng điện từ nguồn đến tải. Công tắc tơ Hệ thống này chỉ cần điều khiển từ 1 pha, sử dụng cho nhiều loại thiết bị như hệ thống chiếu sáng, động cơ nhỏ, điều hòa, tủ lạnh.

Bộ khởi động đơn cực cũng được sử dụng để điều khiển máy nén trong hệ thống HVAC (bao gồm hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí). Máy nén là trái tim của hệ thống làm mát. Khi bộ điều chỉnh nhiệt cho biết cần phải làm mát, công tắc tơ một pha sẽ cho phép dòng điện đi tới máy nén và bắt đầu làm mát. Ở nhiệt độ mong muốn, contactor sẽ ngắt nguồn điện tới máy nén và dừng quá trình làm mát.

Phân biệt cực T1 T2 và L1 L2 trên contactor 1 pha

Trong công tắc tơ một pha, các cực T1 và T2 là nơi gắn các dây từ nguồn điện và các cực L1 và L2 là nơi gắn các dây dẫn về phía tải. Hoạt động của các thiết bị đầu cuối này như sau:

• Cực T1: Nơi nối với dây pha nguồn để nhận điện áp điều khiển kích hoạt contactor. Khi điện áp chạy qua cuộn dây sẽ tạo ra một từ trường kéo tiếp điểm đóng lại, đóng mạch để cho dòng điện chạy đến tải.
• Cực T2: Nơi nối với dây trung tính của nguồn điện.
• Cực L1: Nơi nối với dây pha của tải để dẫn điện từ nguồn. Kích hoạt tiếp điểm sẽ cho phép kết nối giữa L1 ​​và L2 cho phép dòng điện chạy đến tải.
• Cực L2: Nơi nó kết nối với phía bên kia của tải để hoàn thành mạch khi tiếp điểm đóng.

Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết khởi động đấu nối từ 3 pha và 1 pha

Lợi ích khi sử dụng khởi động 1 pha

Bộ khởi động một pha có nhiều lợi ích khiến chúng trở thành lựa chọn phổ biến để bảo vệ điện trong các hộ gia đình hiện đại:

• Contactor một pha có thiết kế đơn giản, hợp lý, thích hợp lắp đặt trong các bảng điện trong gia đình. Hơn nữa, contactor nhìn chung có nguyên lý hoạt động đơn giản nên được sử dụng rộng rãi trong các hộ gia đình.
• Công tắc tơ đơn cực có khả năng mang dòng tải cao và vẫn hoạt động ngay cả khi có ngắn mạch và dòng điện tăng cao. Thiết bị này cũng có thể hoạt động ở ranh giới nhiệt độ bất thường.
• Công tắc tơ đơn cực thường có nhiều kiểu dáng và thường được trang bị nhiều bộ phận kết nối đầu cuối, tương tự như công tắc tơ 3 pha. Điều này góp phần làm cho contactor đơn cực phù hợp với nhiều ứng dụng khác nhau.
• Công tắc tơ một pha có thể được sử dụng trên cả tải AC và DC với thời gian phản hồi thấp hơn để đảm bảo độ chính xác. Đồng thời, contactor này cũng yêu cầu điện năng tiêu thụ thấp đến không đáng kể nên được sử dụng rộng rãi.

Hướng dẫn nối dây cho contactor một pha

Quá trình nối dây contactor một pha yêu cầu các bước cụ thể sau để đảm bảo an toàn và hiệu suất của thiết bị. Quá trình này bao gồm các bước sau:

• Chuẩn bị dụng cụ, vật liệu: Các dụng cụ, vật liệu cần thiết bao gồm contactor 1 pha, dây điện phù hợp, kìm cắt dây, kìm tuốt dây và ốc vít để cố định dây.
• Tắt nguồn: Đảm bảo tắt nguồn trước khi thực hiện bất kỳ công việc liên quan đến điện nào để tránh nguy cơ bị điện giật.
• Xác định các cực contactor: Contactor một pha có các cực T1, T2 và L1, L2 được đánh dấu rõ ràng bao gồm các cực đầu vào (nguồn) và đầu ra (tải).
• Đấu nối cực nguồn và cực tải: Nối dây từ nguồn điện vào cực nguồn của contactor. Sau đó, nối dây từ cực tải của công tắc tơ với thiết bị tải.
• Kiểm tra: Sau khi hoàn thành việc đấu dây khởi động 1 pha, bạn cần kiểm tra lại mối nối dây để đảm bảo chắc chắn và an toàn. Sau đó, bật nguồn và chạy thử để đảm bảo công tắc tơ hoạt động bình thường.

KTH ELECTRIC đã giúp bạn hiểu rõ hơn về contactor một pha như cấu tạo, nguyên lý hoạt động, chức năng,… của dòng thiết bị này. Để hiểu rõ hơn và giúp bạn lựa chọn contactor tốt hơn cho hệ thống của mình, bạn có thể đọc thêm tại: Kiến thức về contactor – Bắt đầu từ KTH ELECTRIC.