Chuyển đổi số giúp hệ thống giáo dục vừa hiện đại, vừa công khai, minh bạch

Hội thảo chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo năm 2024 với chủ đề “Giáo dục đại học với công nghệ số” đã nhận được nhiều báo cáo, tham luận từ lãnh đạo Cục, Vụ thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng như đại diện một số cơ sở giáo dục đại học phát triển mạnh về chuyển đổi số trên cả nước.

Cơ bản đã số hóa các thông tin để phục vụ công tác quản lý, đánh giá chất lượng

Bạn đang xem: Chuyển đổi số giúp hệ thống giáo dục vừa hiện đại, vừa công khai, minh bạch

Tại Hội thảo, ông Nguyễn Sơn Hải – Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã trình bày “Báo cáo về công tác chuyển đổi số trong giáo dục đại học và một số định hướng thời gian tới”.

Về bối cảnh chuyển đổi số, Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin cho biết, Đề án 131/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và Quyết định số 06/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 – 2025, tầm nhìn đến năm 2030. Những văn bản này đã có tác động rất mạnh mẽ đến ngành Giáo dục trong thực hiện chuyển đổi số.

Riêng đối với giáo dục đại học, tại Luật 34/2018/QH14 còn đề cập rõ đến việc “xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục đại học; kiểm định, đánh giá, quản lý, giám sát và đáp ứng nhu cầu thông tin cho cá nhân, tổ chức có liên quan”.

Ông Nguyễn Sơn Hải – Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Bộ Giáo dục và Đào tạo) trình bày báo cáo tại hội thảo.

Theo ông Hải, đến thời điểm hiện tại, ngành Giáo dục đã cơ bản hoàn thành việc xây dựng các cơ sở dữ liệu trong giáo dục và đào tạo từ giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục thường xuyên đến giáo dục đại học. Qua đó, cơ bản đã số hóa các thông tin để phục vụ công tác quản lý tại tất cả các bậc học. Dữ liệu của ngành Giáo dục đã được kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để kết nối, khai thác các dữ liệu chuyên ngành quản lý.

Đối với giáo dục đại học, công tác tuyển sinh những năm gần đây hoàn toàn thực hiện bằng hình thức trực tuyến. Đến nay, các cơ sở đào tạo khi thực hiện đề án tuyển sinh với các minh chứng của đề án tuyển sinh đều đã được số hóa. Có thể nói rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các cơ sở giáo dục đào tạo đã thực sự tương tác trong quản lý điều hành qua môi trường số, cơ sở dữ liệu.

Trên cơ sở dữ liệu, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai rất nhiều ứng dụng và trong tương lai sẽ tiếp tục triển khai nhiều ứng dụng khác có liên quan để thực hiện chuyển đổi số. Đơn cử, việc chấm điểm thi đua của các cơ sở đào tạo đã không còn thực hiện trên giấy mà chấm điểm trên máy tính.

Không những vậy, thời gian gần đây, các cơ sở đang thực hiện việc đánh giá chuẩn cơ sở giáo dục đại học theo Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, các bộ tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá đã được số hóa.

Có thể nói rằng, đây chính là bước quan trọng để thực hiện nhiệm vụ đổi mới phương thức lãnh đạo, quản lý giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo với các cơ sở giáo dục đào tạo nhằm công khai, minh bạch.

Về hệ thống hỗ trợ tuyển sinh chung, đến nay, chúng ta có thể rằng đây là hệ thống tuyển sinh khá hoàn chỉnh với người dùng là thí sinh. Theo đó, thí sinh đóng lệ phí qua hình thức trực tuyến (thay vì thanh toán bằng tiền mặt như trước kia) và cũng chỉ cần tương tác với ứng dụng cho tất cả các nguyện vọng của mình.

Hàng năm, chúng ta có khoảng hơn 700.000 thí sinh tham gia xét tuyển đại học với 3,5 triệu nguyện vọng đăng ký được hệ thống thực hiện hoàn toàn tự động. Như vậy, so với khoảng thời gian cách đây 5-10 năm, chúng ta đã thực sự chuyển đổi hoàn toàn trên môi trường số đối với công tác tuyển sinh.

Trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo dự kiến triển khai một số nhiệm vụ có tác động rất lớn đến giáo dục đại học trong chuyển đổi số như học bạ số.

Hiện nay, các cơ sở giáo dục đại học khi xét tuyển vẫn sử dụng học bạ kiểu nửa số (dữ liệu ban đầu để các trường xem xét) nửa giấy (khi thí sinh trúng tuyển để xác nhận). Trên thực tế, năm 2024, chúng ta đã thực hiện thí điểm học bạ số, và dự kiến đến năm 2025 sẽ chính thức triển khai học bạ số, không còn sử dụng học bạ giấy. Học bạ số này sẽ có giá trị pháp lý trong mọi tình huống sử dụng cụ thể.

Bên cạnh đó, ngành Giáo dục dự kiến sẽ thực hiện triển khai văn bằng số. Tới đây, từ bằng tốt nghiệp từ phổ thông đến văn bằng tốt nghiệp của các phương thức đào tạo của trình độ đại học, sau đại học đều được số hóa. Khi đã số hóa văn bằng, tức là chúng ta đã và đang từng bước hiện đại hóa công tác quản lý giáo dục. Bởi, văn bằng là đầu ra của trình độ này nhưng sẽ gắn với các dữ liệu liên quan đến đầu vào của trình độ khác cũng như kết quả của quá trình đào tạo.

Đây sẽ là bước rất quan trọng nhằm nâng cao việc quản lý đào tạo từ đầu vào đến đầu ra. Đặc biệt, khi đã sử dụng văn bằng số, sẽ không còn xảy ra các vấn đề về tiêu cực trong văn bằng như sử dụng bằng giả, … Việc số hóa đào tạo, số hóa văn bằng cũng sẽ góp phần tăng cường, nâng cao cải cách hành chính của ngành Giáo dục thông qua môi trường số, hướng tới hệ thống giáo dục vừa hiện đại, vừa công khai, minh bạch.

Cũng theo Cục trưởng Nguyễn Sơn Hải thông tin, thời gian tới, ngành Giáo dục sẽ triển khai chính sách “Đẩy mạnh phương thức đào tạo trực tuyến”.

Xem thêm : Bỏ cuộc thi khoa học kỹ thuật cấp tỉnh, cấp trường?

Có thể thấy, đối với giáo dục đại học, đào tạo trực tuyến là một yêu cầu rất quan trọng để các trường nâng cao năng lực đào tạo của mình. Hiện Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành thông tư hướng dẫn về phương thức, hình thức đào tạo trực tuyến.

Để thúc đẩy việc đào tạo trực tuyến, hiện Bộ đang triển khai, phối hợp với các cơ sở giáo dục đại học nhằm triển khai hệ thống đào tạo trực tuyến dùng chung là nền tảng MOOC. Hiện nay đã có 4 cơ sở giáo dục đại học bước đầu tích cực tham gia gồm Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Kinh tế Quốc dân, Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Đại học Khoa học (Đại học Huế) với mục tiêu xây dựng nền tảng dùng chung, các trường cùng công tác, phối hợp để chia sẻ, kế thừa các nguồn lực lẫn nhau trong công tác đào tạo. Đây cũng là cốt lõi của mô hình giáo dục đại học số mà tới đây ngành Giáo dục sẽ đẩy mạnh triển khai.

Trong thời gian tiếp theo, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục mở rộng các trường tham gia hệ thống đào tạo trực tuyến dùng chung này. Có thể thấy rằng, với những trường có kinh nghiệm, nguồn lực để triển khai chương trình đào tạo trực tuyến sẽ dễ dàng thuận lợi thực hiện đào tạo trực tuyến, thế nhưng thực vẫn còn nhiều trường gặp khó khăn khi thực hiện. Tuy nhiên, khi tham gia hệ thống dùng chung này, các trường gặp khó khăn có thể kế thừa được các khóa học của những cơ sở giáo dục đại học khác.

Cần có kiến trúc, kế hoạch thực hiện chuyển đổi số tốt

Tuy nhiên, theo Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin, trong quá trình triển khai chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo, ngành Giáo dục cũng gặp phải nhiều thách thức, tồn tại cần khắc phục như hạ tầng kỹ thuật công nghệ thông tin, an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân. Các tài nguyên số, khóa học số hóa hiện nay còn hạn chế. Nguồn lực đầu tư của nhiều cơ sở giáo dục đại học chưa được quan tâm, chú trọng.

Đặc biệt, hiện nay, rất nhiều lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học còn bối rối, lúng túng về đầu tư chuyển đổi số, sợ đầu tư nhưng không hiệu quả. Chính vì vậy, mỗi trường cần xác định một kiến trúc số cho đại học của mình như kiến trúc đại học thông minh, kiến trúc đại học số. Trong đó, xác định rõ tầm nhìn, mục tiêu, đối tượng thụ hưởng phương thức kết nối, chia sẻ dữ liệu, dữ liệu và cơ sở dữ liệu, hạ tầng và bảo mật, thể chế và chính sách, … Nếu xây dựng được một kiến trúc tốt, quá trình đầu tư sẽ đúng, trúng và hiệu quả.

Hội thảo chuyển đổi số trong giáo dục đào tạo năm 2024 với chủ đề “Giáo dục đại học với công nghệ số” đã nhận được tham gia, đóng góp tích cực từ nhiều tổ chức, cơ sở giáo dục đại học trên cả nước.

Ông Hải thông tin thêm, về công tác kế hoạch thực hiện chuyển đổi số, hiện nay nhiều trường chỉ vướng đâu giải quyết đó. Trong khi, chúng ta cần quan tâm đến việc xây dựng kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số theo trung hạn (5 năm), đơn cử như trong 5 năm tới sẽ thực hiện lộ trình, tầm nhìn, mục tiêu thế nào và hằng năm. Từ đó, mỗi cơ sở giáo dục đại học mới có thể vững tin triển khai chuyển đổi số trong suốt quá trình.

Bên cạnh đó, cần tập trung các giải pháp liên quan đến đào tạo trực tuyến. Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có nhiều chính sách cụ thể để hỗ trợ các trường triển khai trong thời gian tới.

Đơn cử, trước đây, chúng ta phải triển khai ứng dụng công nghệ thông tin với quá trình rất dài cùng nhiều phần mềm, mỗi năm làm từ 1-2 phần mềm nên có rất nhiều bất cập. Tuy nhiên, khi đã có kiến trúc số phù hợp, chúng ta có thể thực hiện tái cấu trúc các phần mềm quản lý theo kiến trúc số này để đảm bảo tính kết nối, tính chia sẻ dữ liệu.

Ngoài ra, theo ông Hải, triển khai ứng dụng AI trong dạy học, nghiên cứu khoa học đối với môi trường giáo dục là xu thế tất yếu, đặc biệt là đối với giáo dục đại học. Đây là việc làm rất cần thiết đối với sinh viên đại học, tuy nhiên ứng dụng thế nào, tuân thủ các vấn đề về liêm chính học thuật, pháp lý ra sao cần được chú trọng quan tâm. Người giảng viên cũng đòi hỏi phải có năng lực về AI để kiểm soát được vấn đề sinh viên sử dụng AI trong quá trình học.

Đến thời điểm hiện tại, hầu hết các cơ sở đều đã số hóa nhưng liệu hệ thống có đảm bảo an toàn thông tin, bảo vệ dữ liệu cá nhân là vấn đề mà các cơ sở giáo dục đại học cần hết sức lưu ý. Theo đó, các cơ sở giáo dục đại học cần có hướng dẫn, cấp độ để đảm bảo an toàn thông tin cũng như các yêu cầu thực hiện.

Đối với vấn đề bảo vệ dữ liệu cá nhân, dữ liệu của người học, của giảng viên khi thu thập, hiện nay, Chính phủ đã ban hành Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân và Bộ Giáo dục và Đào tạo có công văn 4567/BGDĐT-CNTT về việc tăng cường công tác bảo vệ dữ liệu cá nhân. Do đó, lãnh đạo các cơ sở giáo dục đại học cần nghiên cứu, quan tâm kỹ đến các văn bản này để tránh xảy ra tình trạng vi phạm pháp luật về vấn đề dữ liệu cá nhân.

Hơn nữa, hiện nay, hầu hết các cơ sở giáo dục đào tạo vẫn đang nhập thủ công vào hệ thống cơ sở dữ liệu HEMIS. Vậy nên, cần tiến tới kết nối API giữa hệ thống quản trị dữ liệu của các cơ sở giáo dục đào tạo với hệ thống HEMIS của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Từ đó, các trường không phải nhập lại và đảm bảo dữ liệu cập nhật vào hệ thống HEMIS là dữ liệu thực.

Đặc biệt, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Quyết định số 4740/QĐ-BGDĐT ngày 30/12/2022 Ban hành Bộ chỉ số, tiêu chí đánh giá chuyển đổi số cơ sở giáo dục đại học nhưng mới đang áp dụng cho các đơn vị trực thuộc Bộ. Tuy nhiên, các cơ sở giáo dục khác cũng nên xem xét, nghiên cứu thực hiện đánh giá mức độ chuyển đổi số theo Bộ tiêu chí này để đánh giá tình hình, hiện trạng chuyển đổi số của nhà trường và có những kế hoạch tiếp theo cho phù hợp.

Khẩn trương rà soát, ban hành chuẩn chương trình đào tạo cho khối ngành công nghệ thông tin

Cũng trong Hội thảo, ông Nguyễn Anh Dũng – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) đã trình bày một số nội dung về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công nghệ số trong các trường đại học ở Việt Nam hiện nay.

Về phát triển nguồn nhân lực phục vụ cho chuyển đổi số, theo ông Dũng, đã có nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng liên quan đến đào tạo nhân lực chuyển đổi số đối với các cơ sở giáo dục đại học trên cả nước.

Ông Nguyễn Anh Dũng – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) trình bày báo cáo tại Hội thảo.

Gần đây nhất, chúng ta đặc biệt quan tâm Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế” cùng với đó trong các văn kiện của đại hội Đảng cũng đề cao, nhấn mạnh về vai trò của chuyển đổi số.

Ngoài ra, Chính phủ cũng đã có Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”.

Đây là những căn cứ quan trọng để toàn ngành giáo dục tổ chức triển khai và đẩy mạnh chuyển đổi số, then chốt phục vụ cho việc phát triển bền vững kinh tế – xã hội cho đất nước. Đồng thời, đòi hỏi chúng ta nghiên cứu những mô hình mới, trong đó có mô hình đại học số là cần quan tâm, triển khai trong thời gian tới.

Hiện nay, lĩnh vực Công nghệ thông tin (ICT) đã nhận được sự quan tâm của lượng lớn các cơ sở giáo dục đại học trên cả nước tham gia và đào tạo. Cụ thể, có tổng số 1.070 ngành đào tạo trình độ đại học tại 174 cơ sở; tổng số 135 lượt ngành đào tạo trình độ thạc sỹ tại 72 cơ sở và có tổng số 63 lượt ngành đào tạo trình độ tiến sĩ tại 34 cơ sở đào tạo.

Năm 2024, chúng ta có hơn 180.573 sinh viên xác nhận nhập học các ngành STEM. Đặc biệt, có gần 50.000 thí sinh xác nhận đã nhập học nhóm ngành ICT (bao gồm cả các chương trình đào tạo chất lượng cao, chương trình tiên tiến). Trong đó có 256.675 sinh viên nhập học trình độ đại học; 4.562 học viên đối với chương trình đào tạo thạc sỹ và 509 nghiên cứu sinh.

Có thể nói, đây là một con số khổng lồ về số lượng nhân lực ICT mà nước ta đang đào tạo. Đồng thời, đây cũng là một nền tảng quan trọng để chúng ta đạt được các mục tiêu đã đặt ra. Tuy nhiên, mặt bằng như vậy cũng mang lại những thách thức.

Chính vì vậy, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp với các bên có liên quan để khẩn trương rà soát, ban hành chuẩn chương trình đào tạo cho khối ngành công nghệ thông tin. Qua đó, tạo ra nền tảng chung về yêu cầu, chất lượng cho hệ thống các cơ sở giáo dục đại học đối với lĩnh vực này.

Hơn nữa, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng khuyến khích các cơ sở đào tạo triển khai chương trình đào tạo tài năng đối với lĩnh vực ICT. Tuy nhiên, mô hình chưa được thực sự nhân rộng.

Hiện nay, Bộ đang hoàn thiện Đề án phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển công nghệ cao. Trong đó có các chính sách liên quan đến hỗ trợ người học, hỗ trợ giảng viên, các cơ sở đào tạo trong vấn đề thu hút nhân tài, người giỏi vào học các lĩnh vực STEM, các lĩnh vực khoa học kỹ thuật trọng điểm của đất nước trong tương lai. Hành lang quan trọng để thúc đẩy việc đào tạo cho lĩnh vực ICT nói riêng và STEM nói chung.

Bộ cũng tăng cường quan tâm, đầu tư, nâng cấp hiện đại hóa cơ sở vật chất với quan điểm là đầu tư trọng tâm, trọng điểm. Trong dự thảo quy hoạch mạng lưới các cơ sở giáo dục đại học đang hoàn thiện, bên cạnh phát triển mạng lưới các đại học quốc gia, đại học vùng, dự thảo cũng nêu rõ việc phát triển mạng lưới các trường trọng điểm về kỹ thuật và công nghệ, lựa chọn các trường thực sự tiềm năng để thực sự hấp thụ tốt nguồn lực đầu tư của nhà nước trên nền tảng kinh nghiệm, uy tín, khả năng đạt thứ hạng cao trên bảng xếp hạng thế giới. Những cơ sở này có nguồn lực để tiếp nhận những hỗ trợ, thể hiện vai trò dẫn dắt hệ thống giáo dục đại học đất nước….

Mặt khác, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện đang rất nỗ lực mời gọi các tổ chức quốc tế với những thảo luận rất cụ thể để hỗ trợ, hợp tác với các cơ sở giáo dục đại học của nước ta trong vấn đề nghiên cứu, tổ chức các khóa AI cho giảng viên, sinh viên. Bên cạnh đó, đẩy mạnh xây dựng mạng lưới chuyên gia Việt Nam ở nước ngoài nhằm khai thác các nguồn lực phục vụ cho công tác chuyển đổi số.

Do vậy, các cơ sở giáo dục đại học cần đẩy mạnh hơn nữa quyền tự chủ của mình trong vấn đề hợp tác quốc tế để thực hiện được những giải pháp trên.

Được biết, Cục Công nghệ thông tin đang đến khâu cuối cùng hoàn thiện trình Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét, ban hành Khung năng lực số, tạo nền tảng năng lực số đối với từng người học trong hệ thống giáo dục quốc dân, góp phần thực hiện mục tiêu Bình dân học vụ số,

Ngoài ra, Cục cũng đang xây dựng và triển khai Đề án đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao; Xây dựng và triển khai Đề án triển khai thí điểm mô hình giáo dục đại học số. Qua đó đào tạo ra nguồn nhân lực phục vụ cho chuyển đổi số quốc gia.

Tường San

https://giaoduc.net.vn/chuyen-doi-so-giup-he-thong-giao-duc-vua-hien-dai-vua-cong-khai-minh-bach-post247654.gd

Nguồn: https://truonglehongphong.edu.vn
Danh mục: Giáo Dục