Axit nitric (HNO3) có nguy hiểm không? Lưu ý khi sử dụng?

Chu Văn An

Axit nitric được biết đến là một axit mạnh, có nhiều ứng dụng trong phòng thí nghiệm và công nghiệp. Nó có ăn mòn và dễ cháy không? Vậy khi sử dụng bạn cần chú ý điều gì? Có biện pháp khắc phục nào khi không may xảy ra sự cố?

1. Axit nitric có nguy hiểm không?

Axit nitric là một loại axit mạnh có thể gây nguy hiểm cho con người khi vô tình tiếp xúc với nó. Mức độ thiệt hại sẽ phụ thuộc vào loại tiếp xúc, nồng độ và lượng axit. Cụ thể trong từng trường hợp như sau:

– Hít phải: HNO3 ở nồng độ cao có thể bốc khói. Nếu vô tình hít phải sẽ làm tổn thương niêm mạc mũi họng, hệ hô hấp, khiến phổi sưng tấy.

Axit nitric có độc không?

– Nuốt phải: Gây bỏng miệng, họng, thực quản, dạ dày, đường tiêu hóa, thậm chí có thể nguy hiểm đến tính mạng. Trường hợp nhẹ gây nôn mửa và tiêu chảy. Trong trường hợp nghiêm trọng, nó có thể gây rối loạn tuần hoàn máu và thậm chí tử vong.

– Tiếp xúc với mắt: Tổn thương giác mạc, có thể dẫn đến mù lòa nếu rơi vào mắt.

– Tiếp xúc ngoài da: Khi axit bắn vào da có thể gây bỏng da. Mức độ nghiêm trọng phụ thuộc vào lượng axit liên quan.

– Đối với người tiếp xúc lâu dài với axit nitric có nguy cơ mắc bệnh ung thư.

2. Biện pháp xử lý sự cố với axit nitric

Trong trường hợp tiếp xúc với axit, hãy làm theo các hướng dẫn sau:

– Nếu bị bắn vào mắt: Rửa ngay bằng nước sạch, kết hợp chớp mắt để loại bỏ hóa chất trong 15 phút. Tiếp theo, dùng nước muối sinh lý NaCl 0,9% súc miệng rồi đến ngay cơ sở y tế để điều trị tiếp.

– Nếu axit bắn vào da: Cởi bỏ ngay quần áo bị nhiễm hóa chất. Dùng khăn khô, sạch để lau vết thương. Rửa nhiều lần bằng nước sạch (dùng xà phòng nếu có) sau đó đưa nạn nhân đến cơ sở y tế để điều trị.

– Nếu hít phải hơi axit nitric: Đưa nạn nhân ra khỏi nơi thông thoáng, giữ ấm, sau đó chuyển ngay đến bệnh viện gần nhất.

Di chuyển nạn nhân đến nơi thông thoáng

– Nuốt phải axit nitric: Hòa tan magie oxit với nước hoặc sữa với lòng trắng trứng rồi cho nạn nhân uống. Sau đó chuyển ngay đến bệnh viện để điều trị. Cẩn thận không cho bất cứ thứ gì vào miệng nạn nhân khi họ bất tỉnh để tránh bị dị ứng.

– Nổ do axit nitric: Dùng bột khô, bình chứa khí carbon dioxide để dập lửa, sau đó dùng dung dịch kiềm để trung hòa axit. Vận chuyển thùng chứa hoặc dùng nước làm mát để tránh cháy nổ.

– Tràn hoặc rò rỉ axit nitric: Khi thấy nước từ bồn chứa hóa chất HNO3 rò rỉ ra sàn nhà hãy dùng đất, cát để lấp chỗ axit bị tràn. Tiếp theo dùng canxi hydroxit hoặc soda khan để trung hòa. Sau đó, dùng nước để làm sạch khu vực bị rò rỉ.

– Lưu ý: Khi xử lý axit nitric tại nơi xảy ra tai nạn cần trang bị đầy đủ các thiết bị an toàn để tránh hóa chất dính vào người… và giữ nơi làm việc sạch sẽ, thông thoáng, tránh xa các vật dễ cháy nổ.

3. Những lưu ý khi sử dụng axit nitric

– Axit nitric có tính oxi hóa mạnh. Khi tiếp xúc với xyanua, bột kim loại, cacbua và các hợp chất vô cơ như nhựa thông, nó có thể phát nổ và gây cháy dữ dội.

– Ở nồng độ đậm đặc, HNO3 có thể gây bỏng da do phản ứng với protein keratin, khiến da chuyển sang màu vàng, khi trung hòa sẽ chuyển sang màu cam.

Bỏng da do HNO3

– Nó phản ứng mạnh với kim loại tạo thành khí hydro dễ cháy trong không khí. Vì vậy, không nên bảo quản HNO3 trong hộp kim loại mà thay vào đó có thể dùng chai thủy tinh.

– Trường hợp cần pha loãng dung dịch axit, tuyệt đối không đổ nước vào axit. Vì axit đậm đặc có tính ưa nước nên khi đổ nước vào axit sẽ xảy ra phản ứng hóa học, tỏa nhiệt lớn và bắn tung tóe, gây nguy hiểm. Vì vậy, khi pha loãng axit cần phải thêm axit vào nước.

– Đảm bảo bảo quản trong thùng đậy kín, tránh ánh nắng mặt trời, nơi thoáng mát, cách xa nguồn nhiệt và sàn phải chống axit.

– Trong quá trình sử dụng hóa chất này cần đảm bảo an toàn lao động, trang bị đầy đủ khẩu trang, găng tay, quần áo bảo hộ, kính mắt,… Bạn nên xử lý hóa chất và xử lý trong tủ an toàn sinh học.

– Để đảm bảo an toàn, cần trang bị các bể chứa nước sạch xung quanh nơi làm việc để có thể vệ sinh ngay hóa chất.

Axit nitric là một hóa chất nguy hiểm có thể gây tổn hại cho cơ thể khi tiếp xúc, hít phải hoặc vô tình nuốt phải. Chính vì vậy cần phải tuân thủ nghiêm ngặt việc bảo quản, mua và sử dụng. Nếu có thắc mắc gì về hóa chất này bạn có thể liên hệ với chúng tôi để được giải đáp.

=> Xem thêm: Axit nitric (HNO3) là gì? Nó có vai trò gì trong cuộc sống?