Aptomat đảo chiều là gì? Phân loại và ứng dụng thực tế

Lê Hồng Phong

Cầu dao đảo chiều hay còn gọi là cầu dao đảo chiều là thiết bị không thể thiếu trong hệ thống điện công nghiệp và dân dụng. Thiết bị này giúp chuyển đổi linh hoạt giữa các nguồn điện như nguồn điện lưới và máy phát điện, đảm bảo hoạt động ổn định mà không gây xung đột. Vậy cầu dao đảo chiều hoạt động như thế nào? Ưu điểm nổi bật của thiết bị này là gì? Hãy cùng KTH Electric khám phá chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Khái niệm về bộ ngắt mạch đảo ngược

Cầu dao đảo chiều là thiết bị gồm 3 khớp hoặc 3 tiếp điểm, giúp thay đổi chiều dòng điện trong hệ thống mạch. Trong ứng dụng thực tế, loại máy cắt này đảm nhận vai trò chuyển đổi giữa các nguồn điện đầu vào.

Bộ ngắt mạch đảo chiều được thiết kế để bảo vệ máy phát điện khỏi nguy cơ xung đột với nguồn điện chính. Nếu máy phát điện nối trực tiếp với cầu dao chính và không kịp tắt khi có điện lưới trở lại thì hai nguồn điện có thể xung đột, gây đoản mạch. Hậu quả là hệ thống điện sẽ gặp sự cố, các thiết bị đang sử dụng có nguy cơ gây cháy nổ, máy phát điện cũng có thể bị hư hỏng nặng.

Nguyên lý làm việc của máy cắt ngược

Nhờ thiết kế lưỡi kẹp mạch linh hoạt, cầu dao đảo chiều cho phép điều khiển hiệu quả nguồn điện vào hệ thống thông qua thao tác đòn bẩy:

• Bật lên: Kết nối với nguồn điện lưới và ngắt nguồn khỏi máy phát điện (chế độ mặc định).
• Công tắc giữa: Tắt toàn bộ nguồn điện đầu vào, đảm bảo hệ thống không hoạt động.
• Tắt nguồn: Kết nối nguồn điện từ máy phát điện và ngắt kết nối nguồn điện lưới.

Cầu dao đảo chiều truyền thống thường tạo ra hồ quang điện khi sử dụng nên cần thao tác nhanh để đảm bảo an toàn. Trong khi đó, các loại cầu dao hiện đại dưới dạng cầu dao gần như loại bỏ được hiện tượng hồ quang điện, giúp chúng an toàn và tiện lợi hơn.

Phân loại aptomat đảo ngược

Dựa vào thiết kế bên ngoài, cầu dao đảo chiều được chia thành 2 loại chính: loại truyền thống và loại cầu dao đảo chiều. Mỗi loại đều có những đặc điểm riêng, phù hợp với những nhu cầu khác nhau trong việc quản lý và chuyển đổi nguồn điện.

Bộ ngắt mạch đảo ngược truyền thống

Cầu dao đảo chiều truyền thống được thiết kế 3 bậc, tương ứng với 3 chế độ hoạt động: nối lưới, ngắt toàn bộ nguồn điện và kết nối nguồn điện từ máy phát điện. Thiết bị này thường được lắp đặt trước cầu dao chính trong hệ thống điện. Hai thông số cơ bản của loại máy cắt này là dòng điện cho phép và điện áp tối đa.

Ưu điểm nổi bật của cầu dao đảo chiều truyền thống nằm ở giá thành rẻ, thiết kế đơn giản, dễ sử dụng. Tuy nhiên, loại cầu dao này chủ yếu được sử dụng cho hệ thống điện một pha gia đình và không tích hợp các tính năng như bảo vệ chống giật, chống rò điện nên hạn chế khả năng cung cấp bảo vệ an toàn ở mức độ cao.

Bộ ngắt mạch ở dạng aptomat

Cầu dao đảo chiều loại aptomat cũng được thiết kế 3 khe điều chỉnh tương tự như loại truyền thống nhưng có kiểu dáng hiện đại và chức năng giống như aptomat. Loại này có thể tích hợp trực tiếp vào hệ thống điện mà không cần cầu dao bổ sung, giúp tối ưu hóa việc lắp đặt. Các thông số kỹ thuật trên máy cắt đảo chiều được hiển thị đầy đủ, tương tự như các dòng máy cắt thông thường.

Máy cắt đảo chiều có nhiều thông số đa dạng, phù hợp cho cả hệ thống điện dân dụng 1 pha và hệ thống điện công nghiệp 3 pha. Một số sản phẩm còn được trang bị những tính năng cao cấp như chống rò rỉ, chống giật, tự động tắt khi có sự cố xảy ra, đảm bảo an toàn vượt trội. Đặc biệt, khi vận hành trên máy cắt đảo chiều không xảy ra hiện tượng hồ quang điện, khắc phục được nhược điểm lớn của máy cắt đảo chiều truyền thống.

Đọc thêm: CB chống mất pha: cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng

Ứng dụng máy cắt đảo chiều trong thực tế

Hiện nay, máy cắt 2 chiều đang dần thay thế máy cắt đảo chiều truyền thống nhờ những ưu điểm vượt trội, đảm bảo độ an toàn cao hơn cho cả hệ thống điện và người sử dụng. Tuy nhiên, với ưu điểm giá thành rẻ, cầu dao đảo chiều cũ vẫn được nhiều hộ gia đình lựa chọn sử dụng trong những trường hợp cần đấu nối máy phát điện khi mất điện hoặc kết hợp với hệ thống điện năng lượng mặt trời.

Trong các nhà máy, tòa nhà lớn, trung tâm mua sắm, hội nghị, khách sạn, nhà hàng việc chuẩn bị nguồn điện dự phòng là điều bắt buộc để duy trì hoạt động ổn định. Vì vậy, cầu dao đảo chiều được sử dụng phổ biến ở những vị trí này, đáp ứng yêu cầu vận hành các hệ thống điện phức tạp an toàn và hiệu quả.

Đọc thêm: TOP 6 thương hiệu cầu dao, cầu dao tốt nhất

Hướng dẫn chọn cầu dao đảo chiều

Đối với các hệ thống điện cục bộ như điện lưới hoặc điện dân dụng, máy cắt đảo chiều truyền thống là sự lựa chọn lý tưởng nhờ chi phí thấp và dễ sử dụng. Tuy nhiên, nếu bạn cần quản lý một hệ thống điện lớn hơn, ví dụ cho cả gia đình hoặc nhà máy, việc ưu tiên sử dụng cầu dao đảo chiều sẽ đảm bảo an toàn và hiệu quả cao hơn.

Khi chọn mua cầu dao đảo chiều cần đảm bảo thông số công suất tải lớn hơn công suất thực tế của hệ thống điện. Đồng thời, kiểm tra kỹ các linh kiện bên trong, tránh lựa chọn những sản phẩm có các kết nối bị rỉ sét, đứt dây, vỏ nhựa bị đứt hay các vật dụng bị móp méo. Nếu có thể hãy yêu cầu người bán test máy để đảm bảo chất lượng.

Xem hướng dẫn lắp đặt tại: Hướng dẫn lắp đặt cầu dao đảo chiều 3 pha và 1 pha

Từ những chia sẻ trên của KTH Electric, chúng tôi hy vọng các bạn đã hiểu rõ hơn về cầu dao đảo chiều, từ việc phân loại, ưu điểm của từng loại cho đến cách chọn mua và lắp đặt an toàn cho hệ thống điện.