Aptomat 1 pha là gì? Cấu tạo, nguyên lý làm việc, ứng dụng

Lê Hồng Phong

Cầu dao 1 pha là thiết bị điện rất quen thuộc trong hệ thống điện dân dụng. Trong định nghĩa dưới đây KTH ELECTRIC sẽ giúp bạn khám phá cầu dao 1 pha, cấu tạo, nguyên lý hoạt động và ứng dụng của loại cầu dao này trong đời sống.

Máy cắt một pha là gì?

Cầu dao 1 pha là dòng cầu dao được sử dụng trong hệ thống điện 1 pha 220V gia đình. Tên tiếng Anh của dòng máy cắt này là Máy cắt một pha.

Cầu dao một pha có hình dáng hình chiếc đinh hương, thiết kế nhỏ gọn, chức năng chính là đóng cắt các mạch điện có dòng điện ngắt mạch thấp. Vì vậy, loại CB này chủ yếu được sử dụng trong các công trình dân dụng, đặc biệt là ở những khu vực hoặc thiết bị có công suất điện thấp.

Phân loại aptomat 1 pha

Máy cắt 1 pha được chia thành loại 1 pha 1 cực và loại 1 pha 2 cực. Bộ ngắt mạch 1 pha, 1 cực có 1 cặp đầu cực L để nối dây pha. Mạch 1 pha 2 cực có 1 cặp cực L cho dây pha và 1 đôi cực N cho dây trung tính, đảm bảo an toàn điện tốt hơn loại 1 pha 1 cực.

Hiện nay có các dòng máy cắt 1 pha:

• MCB 1 pha 1 cực, MCB 1 pha 2 cực: Dùng để ngắt mạch điện trong trường hợp quá tải, ngắn mạch.
• RCCB 1 pha 2 cực: Dùng để ngắt mạch khi phát hiện rò rỉ điện.
• RCBO 1 pha 2 cực: Dùng để ngắt mạch khi quá tải, ngắn mạch, rò rỉ điện.

Cấu tạo của máy cắt 1 pha

Máy cắt một pha có cấu tạo gồm 5 bộ phận cơ bản: tiếp điểm thường đóng, hộp dập hồ quang, bộ phận truyền động, móc bảo vệ và lớp vỏ ngoài:

• Tiếp điểm thường đóng trong máy cắt một pha có nhiệm vụ đóng và mở mạch. Tùy thuộc vào loại cầu dao, tiếp điểm có thể được chia thành hai cấp độ: tiếp điểm tĩnh và tiếp điểm động.
• Hộp dập hồ quang là khu vực xử lý nếu hồ quang điện phát sinh trong quá trình chuyển mạch. Hầu hết các cầu dao một pha đều có hộp chữa cháy hồ quang bán kín và được đặt trong vỏ cầu dao.
• Bộ phận truyền động cắt trên máy cắt một pha có thể được điều khiển thủ công bằng cơ cấu cắt mạch tự động khi phát hiện sự cố.
• Móc bảo vệ dùng để dẫn mạch điện qua cầu dao và sẽ ngắt mạch điện khi hai móc này tách rời nhau. Máy cắt một pha sử dụng cơ chế điện từ dựa trên điện trở lò xo.
• Vỏ aptomat 1 pha được làm từ nhựa cao cấp, cứng cáp, mặt trước thể hiện các thông số kỹ thuật.

Nguyên lý làm việc của máy cắt một pha

Cầu dao một pha có nguyên lý bảo vệ quá tải dựa trên việc đo cường độ dòng điện chạy qua nó. Ở trạng thái đóng, các móc bảo vệ của cầu dao sẽ hoạt động, cho phép dòng điện chạy qua. Trong trường hợp quá tải điện hoặc điện áp ngắn, một dòng điện vi sai sẽ xuất hiện giữa dây pha và dây nối đất, tạo ra từ trường. Từ trường tác dụng lên lò xo làm cho lò xo kéo hai móc ra xa nhau, ngăn không cho dòng điện chạy qua. Móc bảo vệ va vào khớp chuyển động, đè bẹp cần aptomat xuống.

Cầu dao 1 pha có nguyên lý hoạt động chống giật dựa trên sự so sánh dòng điện chạy qua 2 dây nóng và dây lạnh. Nếu dòng điện rò rỉ vượt quá mức cho phép, thiết bị sẽ tự động tắt nguồn.

Dòng điện đi ra từ dây nóng và trở về dây nguội có chiều ngược nhau. Từ trường biến thiên sinh ra trong lõi sắt của máy biến dòng cũng có chiều ngược nhau. Nếu hai dòng điện này bằng nhau thì điện áp ra ở cuộn thứ cấp của máy biến dòng sẽ bằng 0. Khi cầu dao phát hiện dòng điện vi sai, điện áp cấp vào mạch điều khiển phải ngắt ngay, nếu không sẽ gây rò rỉ điện nguy hiểm.

Sự khác biệt giữa máy cắt 1 pha và 3 pha

Cầu dao 1 pha và cầu dao 3 pha là hai dòng cầu dao tự động điển hình được sử dụng cho hệ thống điện 1 pha và 3 pha.

Bạn có thể dễ dàng phân biệt 2 loại aptomat này qua những đặc điểm sau:

• Về thiết kế: Máy cắt 1 pha nhỏ gọn, có 1 hoặc 2 cặp đầu dây. Cầu dao 3 pha có kích thước khá lớn, có 3 hoặc 4 cặp cực.
• Về tính năng: Cầu dao 1 pha cắt dòng điện có điện áp nhỏ, cầu dao 3 pha cắt dòng điện có điện áp lớn.
• Về ứng dụng: Cầu dao 1 pha được sử dụng rộng rãi trong hệ thống điện 220V gia đình. Cầu dao 3 pha dùng cho điện công nghiệp 380V.

=>> So sánh chi tiết tại: So sánh sự khác biệt và cách đấu nối aptomat 3 pha và 1 pha

Ứng dụng máy cắt 1 pha trong đời sống

Cầu dao 1 pha có dòng điện ngắt mạch nhỏ nên được sử dụng trong hệ thống điện gia dụng 220V. Loại 1 pha 2 cực được sử dụng làm aptomat cho phòng khách, phòng ngủ, bếp hoặc phòng tắm. Loại 1 pha 1 cực được sử dụng cho các thiết bị điện như điều hòa, máy nước nóng, bếp từ, máy sấy,… hay hệ thống chiếu sáng, điện sân vườn, điện phòng tắm.

Lưu ý bạn nên hạn chế lắp đặt cầu dao 1 pha làm cầu dao chính vì đây là vị trí yêu cầu dòng điện cắt lớn và độ ổn định của dòng điện. Trừ trường hợp ngôi nhà chỉ cần nguồn điện cơ bản như đèn, quạt, ổ cắm và một số thiết bị tiêu thụ điện năng thấp thì bạn có thể lựa chọn phương án này.

Về lắp đặt tham khảo bài viết: Chi tiết cách đấu nối Aptomat 1 pha 1 cực và 1 pha 2 cực

Trên đây là những thông tin KTH ELECTRIC đã tìm hiểu về máy cắt 1 pha, nguyên lý hoạt động và ứng dụng của loại máy cắt này trong đời sống. KTH ELECTRIC cung cấp một số dòng máy cắt một pha với chất lượng sản phẩm đã được chứng minh trên toàn thế giới, bao gồm các dòng MCB và RCBO. Để tìm hiểu thêm về các sản phẩm này, vui lòng truy cập https://btb-electric.com/vi/san-pham/.