Aptomat 3 pha là gì? Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Lê Hồng Phong

Cầu dao 3 pha là một trong 2 loại cầu dao được sử dụng nhiều nhất hiện nay, chuyên dùng cho hệ thống điện công nghiệp. Vậy đặc điểm cấu tạo của máy cắt 3 pha là gì? Ứng dụng cụ thể của dòng aptomat này là gì? Hãy cùng KTH ELECTRIC đi tìm câu trả lời qua những thông tin sau.

Máy cắt điện 3 pha là gì?

Cầu dao 3 pha (tiếng Anh là 3-Phase/3-Pole Circuit Breaker) là cầu dao chuyên dụng cho hệ thống điện 380V. Dòng cầu dao này có khả năng bảo vệ hệ thống điện khỏi hiện tượng đoản mạch, quá tải điện hoặc rò rỉ điện, giảm thiểu rủi ro cho người sử dụng. Cầu dao 3 pha cho dòng điện chạy qua 3 dây nóng và có thể gồm 1 dây nguội.

Các dòng máy cắt 3 pha là MCCB 3 pha 3 cực, MCCB 3 pha 4 cực, RCCB 3 pha 4 cực, ELCB 3 pha 3 cực, ELCB 3 pha 4 cực và RCBO 3 pha 4 cực.

Cầu dao 3 pha hoạt động như thế nào?

Cầu dao 3 pha hoạt động tương tự như các loại cầu dao khác, dựa trên nguyên lý sau:

Dây dẫn ba pha chạy qua tâm máy biến dòng có lõi sắt hình xuyến. Đây là máy biến áp hình xuyến có cuộn sơ cấp 1 vòng (2 dây mát & 1 dây nóng đi qua tâm máy biến áp) và một cuộn thứ cấp có nhiều vòng. Dòng điện chạy từ dây nóng và trở về từ dây nguội có hướng ngược nhau, tức là từ trường biến đổi do hai dòng điện tạo ra trong lõi sắt của máy biến dòng điện có hướng ngược nhau. Nếu hai dòng điện này bằng nhau thì hai từ trường biến thiên tạo ra sẽ triệt tiêu lẫn nhau khiến điện áp ra của cuộn thứ cấp máy biến dòng điện = 0.

Nếu có hiện tượng rò điện qua hai dây dẫn thì hai dòng điện sẽ khác nhau và hai từ trường biến thiên sinh ra cũng khác nhau, tạo ra dòng điện cảm ứng trên cuộn thứ cấp của máy biến dòng điện. Dòng điện này được đưa vào IC để kiểm tra xem dòng điện rò có vượt quá không. Nếu vượt quá, IC sẽ cấp nguồn cho Triac, cho phép cấp nguồn tới cuộn hút của Aptomat.

Để phát hiện dòng điện rò lớn hơn vài trăm mA, sẽ chỉ cần sử dụng lực điện từ sinh ra khi dòng điện chạy trong cuộn dây để ngắt cầu dao.

Cấu tạo điển hình của máy cắt 3 pha

Một máy cắt 3 pha thông thường được cấu tạo với 2 tiếp điểm NC: tiếp điểm tĩnh và tiếp điểm động.

Ngoài ra còn có các thành phần sau:

• Hộp dập hồ quang: dập tắt hồ quang sinh ra trong máy cắt khi mất điện
• Bộ truyền động cắt: Có nhiệm vụ cắt nguồn điện trong trường hợp quá tải, đoản mạch hoặc các sự cố về điện khác.
• Móc bảo vệ: Bảo vệ aptomat khỏi các rủi ro bên ngoài.

Để chọn được cầu dao 3 pha tốt, ngoài việc quan sát các thành phần, bạn cần đánh giá các thông số trên bảng mạch như số cực, dòng điện định mức, dòng điện ngắn mạch ngắt mạch,…

=>> Khám phá thêm: Sự khác biệt và cách chuyển đổi aptomat 3 pha thành 1 pha

Các loại máy cắt 3 pha thông dụng

Vì được sử dụng chủ yếu trong hệ thống điện công nghiệp nên máy cắt 3 pha có 2 loại: loại 3 cực và loại 4 cực.

Máy cắt 3 pha, 3 cực

Cầu dao 3 pha, 3 cực có thiết kế dạng khối, gồm 3 cực phía trên dây 3 pha của nguồn điện và 3 cực phía dưới dây nối phụ tải. Thiết bị này có dòng điện định mức lớn và dòng cắt lớn. Điện áp của CB 3 cực nằm trong khoảng 380 – 415V nên thiết bị này chủ yếu sử dụng cho điện công nghiệp công suất lớn.

Các dòng CB 3 pha 3 cực thương hiệu KTH ELECTRIC: MCCB 3 pha 3 cực, MCCB 3 pha 3 cực, ELCB 3 pha 3 cực.

Cầu dao 3 pha 4 cực

Cầu dao 3 pha 4 cực có thiết kế dạng khối với 4 cực trên nối với dây 3 pha và 1 dây trung tính của nguồn điện và 4 cực dưới nối với tải. Thiết bị có dòng điện định mức lớn, được sử dụng trong các hệ thống điện công nghiệp quy mô lớn.

Các dòng CB 3 pha 4 cực thương hiệu KTH ELECTRIC: MCCB 3 pha 4 cực, MCCB 3 pha 4 cực, ELCB 3 pha 4 cực, RCCB 3 pha 4 cực.

Ngoài ra, aptomat 3 pha có nhiều dòng với các mức dòng điện khác nhau từ 16A, 20A, 25A,…. đến 1000A, 1250A, 1600A.

Ứng dụng máy cắt 3 pha trong công nghiệp

Dòng điện 3 pha thường được sử dụng trong các hệ thống điện công suất lớn như: Nhà máy, nhà xưởng, khu công nghiệp, điện dùng cho kinh doanh. Vì vậy, cầu dao 3 pha trở thành sự lựa chọn ưu tiên, với thiết kế đặc biệt phù hợp với các mạch điện công suất lớn, có khả năng ngắt nhanh dòng điện 3 pha khi xảy ra sự cố.

Cụ thể, CB 3 pha được áp dụng cho:

• Động cơ điện: Bộ ngắt mạch 3 pha bảo vệ động cơ điện bằng cách điều chỉnh dòng điện khởi động và độ trễ cần thiết. Khi hoạt động, thiết bị giúp động cơ tránh tình trạng quá tải mà không cần phải tắt nguồn.
• Máy hàn: Do máy hàn sử dụng dòng điện cường độ cao nên cầu dao 3 pha được sử dụng để nối thiết bị này với cầu dao riêng.
• Máy phát điện: CB 3 pha có khả năng xử lý dòng điện cao và bảo vệ máy phát điện khỏi các lỗi xảy ra trong quá trình vận hành.
• Điều chỉnh cường độ dòng điện: Máy cắt 3 pha có thể giảm dòng điện, từ đó điều chỉnh “hệ số công suất” trong hệ thống điện công nghiệp, thương mại. Nhờ khả năng này mà thiết bị có thể được sử dụng cho các thiết bị điện gia dụng.

=>> Đọc thêm: Hướng dẫn tính công suất máy cắt 3 pha

Chọn cầu dao 3 pha của KTH ELECTRIC

Cầu dao 3 pha của KTH ELECTRIC là sản phẩm điện công nghiệp được sử dụng rộng rãi trên thị trường, luôn nhận được sự đánh giá cao từ khách hàng về chất lượng và tính đồng bộ trong hệ thống.

KTH ELECTRIC là thương hiệu sản xuất thiết bị điện đến từ Türkiye, có lịch sử hơn 40 năm. Sản phẩm aptomat của KTH ELECTRIC đã được chứng nhận chất lượng bởi nhiều tổ chức đánh giá uy tín toàn cầu như Dekra (Hà Lan), Intertek (Anh) hay Underwriters Laboratory (Mỹ).

Khám phá một số sản phẩm: