Phân biệt MCB, MCCB, RCCB, RCBO, ELCB, RCD, ACB và VCB

Lê Hồng Phong

CB không chỉ là thiết bị chuyển mạch điện đơn giản mà còn là thiết bị bảo vệ điện, xuất hiện trong bất kỳ hệ thống điện nào đang hoạt động hiện nay. CB được chia thành nhiều loại, trong đó các nhóm phổ biến gồm MCB, MCCB, RCCB, RCBO, ELCB, RCD, ACB và VCB. Đây là những dòng CB có kích thước từ nhỏ đến trung bình, có ứng dụng đa dạng trong các mạch điện hạ thế – tức là các mạch điện phục vụ sinh hoạt và sản xuất hiện nay.

Nhiều người nhầm lẫn giữa MCCB và MCCB, RCBO và RCCB hoặc ELCB và MCCB, ACB. Vậy cách phân biệt các thiết bị này nhanh nhất là gì? KTH ELECTRIC đã tổng hợp bài viết sau đây!

So sánh MCB và MCCB

Nếu chỉ xét về tính năng thì MCB và MCCB khác với các dòng CB còn lại ở chỗ không có khả năng chống dòng rò. Đây là 2 dòng CB thuần có chức năng bảo vệ quá tải và chống đoản mạch.

So sánh định nghĩa, thông số kỹ thuật và cách xây dựng

MCB được định nghĩa là thiết bị chuyển mạch điện có kích thước nhỏ, kích thước nhỏ và là thiết bị quen thuộc trong hệ thống điện dân dụng. Ngược lại, MCCB là cầu dao tự động có dạng khối, kích thước lớn hơn và được sử dụng cho hệ thống điện công nghiệp. Bên ngoài MCB thường có 1 đòn bẩy đơn trở lên trong khi MCCB chỉ có 1 đòn bẩy duy nhất.

Điểm giống và khác nhau cơ bản của 2 dòng CB này của KTH ELECTRIC như sau:

Cấu tạo bên trong của MCCB và MCB khá giống nhau, bao gồm các bộ phận chính như tiếp điểm, hộp dập hồ quang, cơ cấu truyền động cắt, móc bảo vệ,… Riêng các dòng MCCB điều khiển từ xa có thêm dây shunt (shunt trip).

Xem thêm 2 dòng sản phẩm này tại:

So sánh tính năng, nguyên lý hoạt động và ứng dụng

Tính năng của MCB và MCCB tương tự nhau, bao gồm bảo vệ dòng quá tải và bảo vệ ngắn mạch. Tuy nhiên, với thông số kỹ thuật lớn hơn gấp nhiều lần, MCCB được ứng dụng trong hệ thống điện công nghiệp công suất lớn, MCB được lắp đặt trong hệ thống điện dân dụng công suất thấp.

Nguyên lý hoạt động của 2 dòng CB giống nhau và giống nhau nguyên lý aptomatdựa trên cơ chế cảm ứng nhiệt. Ngoài ra, một số loại MCCB còn có thêm cơ chế cảm ứng điện từ.

MCCB được ứng dụng trong hệ thống tủ điện công nghiệp, trạm biến áp hoặc các thiết bị điện chuyên dụng. Cụ thể MCCB có các công dụng: lắp đặt cho thiết bị hàn; bảo vệ dàn tụ điện, bảo vệ nguồn điện chính và bảo vệ máy phát điện.

MCB được lắp đặt cho hệ thống điện sinh hoạt và các thiết bị điện gia dụng như điều hòa, máy giặt, bếp từ, máy nước nóng,..

So sánh RCCB, RCBO, ELCB và RCD

Khác với 2 dòng CB còn lại RCCB, RCBO, ELCB và RCD đều là những dòng CB có tính năng chống giật, chống rò rỉ. Đặc biệt, một số loại CB được bổ sung thêm tính năng chống quá tải hoặc chống đoản mạch.

So sánh định nghĩa, thông số kỹ thuật và cách xây dựng

Tổng quan về 3 dòng máy cắt chống giật RCCB, RCBO và ELCB như sau:

• RCCB hay RCD là cầu dao ngắt dòng điện dư, có chức năng bảo vệ hệ thống điện trước các sự cố rò rỉ điện. RCCB có 2 loại: RCCB 1 pha 2 cực và RCCB 3 pha 4 cực.
• ELCB là cầu dao chống rò rỉ đất hình khối có chức năng ngắt mạch điện để bảo vệ hệ thống khi có sự cố rò rỉ điện và khi xảy ra đoản mạch. ELCB có 2 loại chính là ELCB 3 pha 3 cực và ELCB 3 pha 4 cực.
• RCBO là cầu dao chống rò điện hình đinh hương, có chức năng đa dạng nhất, bao gồm bảo vệ chống rò rỉ điện, bảo vệ quá tải và bảo vệ ngắn mạch. RCBO cũng khá đa dạng với các loại RCBO 1 pha 2 cực, RCBO 2 pha 2 cực, RCBO 3 pha 3 cực và RCBO 3 pha 4 cực.
• RCD là cầu dao chống rò rỉ, thường được tích hợp trong 3 loại cầu dao chống giật còn lại.

Bảng so sánh nhanh các thông số quan trọng của RCCB, RCBO và ELCB của KTH ELECTRIC như sau:

Trong kết cấu của cả RCCB, RCBO và ELCB Thành phần quan trọng nhất là bộ phát hiện dòng rò RCD. Đây là một cuộn dây nam châm (lõi từ hình xuyến) nối với hai dây pha và dây trung tính, có khả năng đo dòng điện chênh lệch giữa hai chiều dòng điện và khiến rơle tự ngắt điện nếu dòng điện chênh lệch vượt quá định mức.

Ngoài ra, chỉ với dòng ELCB điện áp, rơle nhiệt còn được sử dụng để xác định dòng dư rò rỉ đất bằng cách đo dòng dư chạy qua thiết bị và vào rơle.

So sánh tính năng, nguyên lý hoạt động và ứng dụng

Có thể thấy RCCB hay RCD là thiết bị cơ bản để phát triển 2 dòng CB chống giật còn lại khi tính năng của RCBO và ELCB đều bao gồm cả tính năng của RCCB. ELCB có ưu điểm là có thể đo dòng rò đất và chống đoản mạch. RCBO linh hoạt hơn với các chức năng bổ sung bảo vệ quá tải và bảo vệ ngắn mạch. Như vậy, RCBO có thể coi là sự kết hợp giữa RCCB và MCB.

Ứng dụng của 3 dòng CB chống giật này như sau:

• RCCB: Dùng trong công trình dân dụng để chống sốc, chống cháy; Dùng trong tủ điện công nghiệp.
• RCBO: Dùng trong các công trình dân dụng thay thế MCB, RCCB, lắp đặt trong lưới điện chính hoặc các thiết bị điện có công suất lớn; Sử dụng công nghiệp cho máy hàn, bộ biến tần hoặc thang máy thương mại, thang cuốn, v.v.
• ELCB: Dùng trong công trình dân dụng cho máy nước nóng; Dùng trong điện công nghiệp để phòng chống cháy nổ hoặc các thiết bị điện cụ thể.

Xem các dòng sản phẩm này tại:

So sánh ACB và VCB

ACB và VCB là hai dòng CB dùng cho mạch điện công suất lớn, khác biệt hoàn toàn so với CB thông thường. Cầu dao không khí ACB được sử dụng trong các tủ điện hạ thế đặt ở nguồn điện, ngay phía sau máy biến áp. VCB hay cầu dao chân không được tích hợp trong tủ trung thế RMU, hoạt động ở mạch trung thế.

Máy cắt ACB sử dụng không khí làm chất dập hồ quang. Hồ quang sinh ra khi ACB bật tắt sẽ được không khí làm mát và dập tắt. Máy cắt VCB sử dụng chân không làm môi trường dập tắt hồ quang. Chân không dập tắt hồ quang rất nhanh ngay khi nó được sinh ra. Với những đặc điểm trên, VCB vượt trội hơn ACB về khả năng dập hồ quang. Mặt khác, VCB có kết cấu nhỏ hơn, tuổi thọ cao và ít gây tiếng ồn khi vận hành. Tuy nhiên, ACB có chi phí đầu tư thấp hơn VCB và dễ bảo trì hơn.

Một số thắc mắc về so sánh dòng CB

• Câu 1: CB và MCB khác nhau như thế nào?

CB hay Circuit Breaker là tên gọi chung cho các loại máy cắt hiện tại, bao gồm MCB, MCCB, RCCB, RCBO, ECBO và một số thiết bị khác. Như vậy MCB thuộc CB.

• Câu 2: MCCB có chống giật không?

MCCB không có tính năng chống giật. Một thiết bị khác trông khá giống MCCB nhưng có khả năng chống sốc là ELCB.

• Câu 3: RCB là gì? Bạn có thuộc một trong các dòng CB trên không?

Theo KTH ELECTRIC, RCB là cách gọi sai của RCD – thiết bị chống dòng điện rò rỉ. Một số nhà sản xuất thiết bị điện khác cho rằng RCB cũng tương tự như CB, tên gọi chung cho các dòng cầu dao.

• Câu 4: Cách phân biệt MCCB và ELCB nhanh nhất?

Nhìn vào hình thức bên ngoài có thể thấy điểm khác biệt lớn giữa MCCB và ELCB chính là nút kiểm tra dòng điện rò trên ELCB.

• Câu 5: Làm thế nào để nhận biết MCB và RCCB?

MCB có thiết kế mạch nhỏ điển hình, số lượng đòn bẩy tương ứng với số cặp cực. RCCB có thiết kế độc đáo dành cho cầu dao chống giật chỉ với 1 cần gạt và thêm nút kiểm tra dòng rò.

KTH ELECTRIC vừa so sánh nhanh với các bạn sự khác biệt giữa MCB, MCCB, RCCB, RCBO và ELCB. Có thể thấy, việc phân biệt các dòng CB này không quá khó và chúng tôi hy vọng qua bài viết trên các bạn sẽ có thêm kiến ​​thức để lựa chọn dòng CB phù hợp với nhu cầu của mình.