Tổng hợp các loại máy biến áp phổ biến trên thị trường

Lê Hồng Phong

Máy biến áp là thiết bị điện từ tĩnh được sử dụng rộng rãi trong mạng điện sinh hoạt, trạm biến áp và khu công nghiệp. Có rất nhiều cách để nhận biết máy biến áp như dựa vào điện áp, chức năng, công dụng, phương pháp cách điện,… Hãy tham khảo các cách phân loại máy biến áp dưới đây của KTH ELECTRIC.

Phân loại máy biến áp theo điện áp

Theo điện áp, máy biến áp có thể sử dụng trên điện áp 1 pha 220V và 3 pha 380V:

máy biến áp 1 pha

Máy biến áp 1 pha có điện áp xoay chiều 1 pha đầu vào và đầu ra từ 380V – 400V. Loại máy biến áp này có công suất nhỏ, từ 150kVA trở xuống, thích hợp sử dụng trong điện gia dụng hoặc trong các lò luyện kim, máy hàn, máy đo lường… Loại máy biến áp này có 1 cuộn sơ cấp và 1 cuộn thứ cấp, trong hầu hết các trường hợp cuộn thứ cấp có số vòng dây lớn hơn để máy có chức năng tăng áp. Máy biến áp một pha giúp ổn định nguồn điện đầu vào, tiết kiệm điện, giảm chi phí hóa đơn hàng tháng, giảm nguy cơ sụt áp dẫn đến hư hỏng, cháy nổ các thiết bị điện.

máy biến áp 3 pha

Máy biến áp 3 pha có đầu vào và đầu ra điện áp xoay chiều 3 pha. Loại máy biến áp này có công suất từ ​​63kVA đến hàng nghìn kVA, được sử dụng trong hệ thống truyền tải, phân phối điện và trong công nghiệp, các tòa nhà lớn, sân bay, bến cảng… Máy biến áp 3 pha có 2 loại chính là máy biến áp dầu và máy biến áp khô. Ngoài ra còn có máy biến áp tự ngẫu 3 pha, máy biến áp cách ly 3 pha và máy biến áp vô định hình 3 pha. Máy biến áp ba pha có kết cấu phức tạp, hiệu suất làm việc cao, chi phí đầu tư cao.

Phân loại máy biến áp theo chức năng

Theo chức năng, máy biến áp được chia làm hai loại: tăng áp và giảm áp căn cứ vào tỉ số giữa vòng dây sơ cấp và thứ cấp:

Máy biến áp tăng áp

Máy biến áp tăng áp có tỉ số vòng dây nhỏ hơn 1 nghĩa là số vòng dây cuộn thứ cấp lớn hơn số vòng dây cuộn sơ cấp. Loại máy biến áp này được sử dụng ở các vị trí thượng nguồn phía sau nhà máy điện hoặc cuối đường dây tiêu thụ điện. Công dụng của đường dây biến áp này là tăng điện áp truyền tải, giảm tổn thất điện năng, giảm chi phí truyền tải điện đi đường dài và ổn định điện áp tiêu thụ.

Máy biến áp hạ thế

Máy biến áp hạ áp có tỉ số vòng dây lớn hơn 1 nghĩa là số vòng dây ở cuộn thứ cấp nhỏ hơn số vòng dây ở cuộn sơ cấp. Loại máy biến áp này được đặt tại trung tâm truyền tải điện để hạ điện áp phù hợp với khu vực truyền tải và đặt trong nhà để cung cấp điện cho các thiết bị cần điện áp từ 220V đến 110V.

Loại máy biến áp có tỷ số vòng dây bằng 1 là tỷ số lý tưởng ít được sử dụng trong thực tế:

Phân loại máy biến áp theo phương pháp cách điện

Máy biến áp có hai phương pháp cách điện chính là máy biến áp khô và máy biến áp dầu:

Máy biến áp khô

Máy biến áp khô sử dụng không khí để làm mát trong quá trình vận hành hay còn gọi là máy biến áp nhựa đúc, có cuộn dây được phủ epoxy. Có 4 loại máy biến áp khô: Máy biến áp dây quấn hở, máy biến áp nhựa cuộn đúc (CRT), máy biến áp chân không (Máy biến áp tẩm áp chân không – VPI) và máy biến áp silicon VPE (Máy biến áp chân không đóng gói – VPE). Máy biến áp khô được sử dụng trong các điều kiện đặc biệt như ô nhiễm môi trường nặng, độ ẩm không khí cao, nhiệt độ môi trường dưới -25 độ C; Cụ thể là khai thác mỏ, luyện kim, môi trường dầu khí và các nhà máy điện năng lượng mới.

Máy biến áp dầu

Máy biến áp dầu sử dụng dầu khoáng làm môi trường để bảo quản lõi làm mát và được cách điện để tránh tia lửa điện trong quá trình vận hành. Chất lượng và tuổi thọ máy biến áp phụ thuộc vào chất lượng dầu. Loại máy biến áp này được sử dụng phổ biến trong các hệ thống nhờ tuổi thọ cao, phù hợp với các ứng dụng công suất lớn, chi phí đầu tư và vận hành thấp. Máy biến áp dầu hiện được sử dụng trong: hệ thống phân phối điện, khu công nghiệp, nhà máy, khai thác dầu khí, bến cảng, sân bay, khu dân cư,…

Phân loại máy biến áp theo mục đích sử dụng

Theo công dụng, máy biến áp được chia thành nhiều loại:

• Máy biến áp thí nghiệm: Phục vụ cho thí nghiệm, thường là máy biến áp một pha, có ngưỡng điện áp cao đến 1000kV.
• Máy biến áp đo lường: Dùng để đo lường trong hệ thống điện, giảm điện áp của dòng điện lớn để đưa vào các thiết bị đo tiêu chuẩn hoặc điều khiển hệ thống.
• Máy biến áp chuyên dụng: Chuyên dùng cho một số mục đích nhất định như lò luyện kim, máy hàn, máy chỉnh lưu,…
• Máy biến áp điện lực: Loại 3 pha công suất cao, dùng cho đường dây truyền tải điện cao thế, trung thế, hạ áp.
• Máy biến áp tự ngẫu: Là loại máy biến áp có cuộn dây sơ cấp và thứ cấp quấn với nhau trên lõi thép. Loại 1 pha công suất nhỏ dùng cho phòng thí nghiệm và các thiết bị điện yêu cầu điện áp cung cấp liên tục. Loại 3 pha dùng để điều chỉnh điện áp khi khởi động động cơ không đồng bộ hoặc tiếp điểm.

Đọc thêm: Hướng dẫn tính toán chọn máy biến áp theo công suất

Phân loại máy biến áp theo thương hiệu

Trên thị trường Việt Nam có rất nhiều thương hiệu máy biến áp trong nước và quốc tế sản xuất máy biến áp dùng cho đường dây tải điện và dùng cho điện năng tiêu dùng. Trong phạm vi bài viết này, KTH ELECTRIC sẽ chỉ đề cập đến một số nhãn hiệu máy biến áp dùng trong truyền tải điện:

• Máy biến áp EEMC: Tổng Công ty Thiết bị Điện – CTCP Đông Anh (EEMC) là thương hiệu nhà nước uy tín hàng đầu khu vực, chuyên sản xuất máy biến áp 1 pha – 3 pha cho mạng lưới điện cao thế – trung áp. Đây cũng là thương hiệu đầu tiên tại Việt Nam sản xuất thành công MBA 500kV đạt tiêu chuẩn IEC.
• Máy biến áp MBT: Công ty Cổ Phần Thiết Bị Điện MBT chuyên sản xuất máy biến áp khô dầu với công nghệ hiện đại, đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn uy tín. Đối tác của MBT là các công ty điện lực, thiết bị điện lớn trong và ngoài nước.
• Máy biến áp ABB: ABB là thương hiệu điện công nghiệp và truyền tải hàng đầu thế giới với các sản phẩm đa dạng từ thiết bị điện cao thế đến hạ thế và nhiều ngành công nghiệp khác. Sản phẩm máy biến áp ABB được sử dụng trong các hệ thống truyền tải điện trên toàn quốc, các nhà máy điện lớn, nhà máy công nghiệp nặng hay trong các tòa nhà lớn.
• Máy biến áp THIBIDI: Công ty Cổ phần Thiết bị Điện (THIBIDI) là công ty sản xuất máy biến áp lớn hàng đầu tại Việt Nam. Sản phẩm của công ty khá đa dạng từ máy biến áp 1 pha đến máy biến áp 3 pha, có công suất lên tới 20.000kVA, đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế.
• Máy biến áp HBT: Công ty Cổ phần Chế tạo Máy biến áp Hà Nội (HBT) chuyên sản xuất máy biến áp cấp điện áp đến 35kV. Sản phẩm của công ty được các tập đoàn, công ty điện lực lớn ở cả 3 miền tin dùng.

Những cách phân loại máy biến áp mà KTH ELECTRIC đề cập trong bài viết có thể giúp bạn tìm hiểu và lựa chọn loại máy biến áp phù hợp cho hệ thống. Ngoài ra, bạn có thể tìm hiểu các bài viết khác về máy biến áp tại: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-tram-bien-ap/