Máy biến áp bị kêu: Nguyên nhân và hướng xử lý

Lê Hồng Phong

Tiếng ồn khi máy biến áp hoạt động thường gây khó chịu cho người xung quanh. Nhưng nó có thể là vấn đề an toàn kỹ thuật nếu tiếng ồn này quá lớn và thường xuyên. Khi bình thường, máy biến áp phát ra âm thanh ù hoặc ù, khác với âm thanh ù khi gặp sự cố. Hiểu rõ nguyên nhân khiến máy biến áp phát ra tiếng ồn và có giải pháp phù hợp sẽ giúp bạn vận hành thiết bị này ổn định hơn. Tham khảo bài viết tư vấn sau đây của KTH ELECTRIC.

Nguyên nhân gây ra tiếng ồn máy biến áp

Nguyên nhân chính gây ra tiếng ồn trong máy biến áp là từ trường làm cho vật liệu sắt từ giãn nở hoặc co lại. Máy biến áp tạo ra sự kích thích từ giữa điện áp xoay chiều và dòng điện, tạo ra từ thông qua lõi máy biến áp. Khi mức từ thông qua máy biến áp tăng lên, từ trường và tiếng ồn sẽ tăng lên.

Lõi máy biến áp gồm nhiều tấm thép từ tính, giãn nở và co lại theo tác động của từ trường (giãn từ). Mỗi chu kỳ từ hóa, hoạt động này diễn ra hai lần. Ví dụ, một máy biến áp chạy với tốc độ 60 chu kỳ/giây sẽ trải qua 120 chu kỳ giãn nở-co lại. Tuy nhiên, các chuyển động trong các chu trình thường không đồng đều khiến máy biến áp bị rung và phát ra tiếng ồn với tần số khác nhau.

Các yếu tố ảnh hưởng đến âm thanh của máy biến áp:

• Tuổi thọ: Sau nhiều năm hoạt động, các lớp thép trong lõi máy biến áp có thể bắt đầu bong ra và làm tăng độ ồn do rung động phát ra.
• Cái quạt: Với máy biến áp khô, nhiệt lượng tỏa ra càng nhiều thì càng cần nhiều quạt làm mát. Những chiếc quạt này có thể gây ra tiếng ồn khi máy biến áp hoạt động.
• Xôn xao: Các cuộn dây trong máy biến áp cũng giãn nở và co lại theo dòng điện, gây ra tiếng ồn và tiếng rít.

Ngoài ra, máy biến áp có thể tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp với mặt đất nhưng có thể truyền rung động xuống đất, gây ra rung động cộng hưởng với các công trình xung quanh.

Xem thêm các sự cố khác tại: Tổng hợp các sự cố máy biến áp thường gặp và cách khắc phục

Hướng dẫn xử lý tiếng ồn máy biến áp

Mặc dù từ thông là nguyên nhân chính gây ra tiếng ồn máy biến áp, nhưng việc giảm tiếng ồn không chỉ đơn giản là giảm từ thông. Ngoài ra, tương tác giữa từ thông và từ giảo là không tuyến tính. Nếu bạn tăng từ hóa thì từ giảo sẽ không thay đổi theo tỷ lệ như nhau. Ngoài ra, việc điều chỉnh tiếng ồn bằng từ thông không hiệu quả lắm và khá tốn kém.

Thay vào đó, KTH ELECTRIC có thể gợi ý cho bạn một số cách khác để giảm tiếng ồn máy biến áp.

Xem xét vị trí của máy biến áp

Vị trí đặt máy biến áp thích hợp:

• Khu vực ít người qua lại: Máy biến áp đặt xa khu dân cư, khu vực tập trung đông người sẽ làm giảm tác động tiêu cực của tiếng ồn tới mọi người. Vị trí đó có thể là tầng hầm riêng trong tòa nhà, khu vực cuối của khu công nghiệp/dân cư và tách biệt với các khu vực khác.
• Bề mặt lắp đặt nặng và chắc chắn: Ưu tiên đặt máy biến áp trên bề mặt bê tông cốt thép dày, nặng gấp 10 lần máy biến áp để hạn chế khuếch đại tiếng ồn.
• Tránh xa những khu vực dễ gây ra tiếng vang: Ở những khu vực như góc tường, hành lang kín, cầu thang, phòng trống rộng…, âm thanh thường bị phản xạ và khuếch đại bởi sóng âm lớn, khiến tiếng ồn có vẻ to hơn bình thường.
• Giữ khoảng cách với các thiết bị khác: 3m là khoảng cách tối thiểu giữa máy biến áp và các thiết bị khác, tránh hiện tượng cộng hưởng rung động từ máy biến áp.

Tối ưu hóa kết cấu máy biến áp

Khi lắp đặt máy biến áp, các bu lông, ốc vít bị lỏng có thể gây ra tiếng ồn khi vận hành thiết bị. Đảm bảo siết chặt các kết nối này để hạn chế tiếng ồn từ máy biến áp. Đồng thời, khi vận hành cần định kỳ kiểm tra và thay thế các loại ốc vít, bu lông khi cần thiết.

Đi tìm giải pháp cách âm

Sử dụng giải pháp cách âm bằng cách ứng dụng vật liệu cách âm giúp ngăn chặn tiếng ồn từ máy biến áp ảnh hưởng ra bên ngoài và ngược lại. Vật liệu cách âm giữ lại sóng âm và tiêu tán năng lượng, hấp thụ âm thanh. Một số vật liệu cách âm có thể ứng dụng cho các kết cấu xung quanh máy biến áp như gạch cách âm, vỏ cách âm máy biến áp, dùng dầu máy biến áp, dùng đệm, tấm tiêu âm,…

Chọn máy biến áp chất lượng cao

Máy biến áp chất lượng cao, đến từ các thương hiệu máy biến áp hàng đầu sẽ được thiết kế tốt, đáp ứng tiêu chuẩn về tiếng ồn, từ đó giảm thiểu tiếng ồn trong quá trình vận hành. Không chỉ kết cấu linh kiện, chất lượng bu lông, ốc vít hay các mối nối chắc chắn mà công nghệ làm mát cũng ảnh hưởng rất lớn đến độ ồn trong máy biến áp. Máy biến áp sử dụng ít quạt làm mát hơn, chẳng hạn như máy biến áp làm mát bằng dầu, có thể ít ồn hơn. Tại Việt Nam, một số hãng sản xuất máy biến áp chất lượng cao như ABB, MBT, EEMC,… là những cái tên bạn có thể cân nhắc lựa chọn.

Đọc thêm: Tổng hợp các loại máy biến áp phổ biến trên thị trường

Ù là âm thanh bình thường khi máy biến áp đang hoạt động. Nhưng tiếng ù chuyển thành tiếng ù ù lớn báo hiệu nhiều vấn đề xảy ra với máy biến áp. Bạn cần xem lại các quy trình từ việc lựa chọn, lắp đặt, vận hành, bảo trì máy biến áp để tìm ra nguyên nhân. Tìm hiểu thêm về các hiện tượng khác có thể xảy ra trên máy biến áp tại: https://btb-electric.com/vi/tin-tuc/kien-thuc-nganh/kien-thuc-tram-bien-ap/