Tác hại của thủy ngân và cách xử lý sự cố cực kỳ hiệu quả

Chúng ta thường nghe nói thủy ngân rất độc đối với cơ thể con người. Vậy thủy ngân là gì? Tác hại của thủy ngân là gì? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.

Thủy ngân là gì? Thông tin quan trọng về thủy ngân

Tác hại của thủy ngân đối với sức khỏe con người

– Thủy ngân (Hg) là nguyên tố hóa học có màu bạc, tồn tại ở 3 dạng: nguyên tố, vô cơ và hữu cơ. Đây là nguyên tố kim loại duy nhất tồn tại ở dạng lỏng (điều kiện tiêu chuẩn về nhiệt độ và áp suất) và dễ bay hơi nên con người dễ uống hoặc hít phải, ảnh hưởng đến sức khỏe.

– Thủy ngân không tan trong nước và có nhiệt độ đóng băng thấp (-390 oC).

– Thủy ngân có mặt trong các khoáng chất trên toàn thế giới, chủ yếu ở dạng chu sa.

– Thủy ngân được dùng làm nhiệt kế, áp kế, huyết áp kế, van phao, công tắc thủy ngân, rơle thủy ngân, đèn huỳnh quang và nhiều thiết bị khác.

– Con người chủ yếu tiếp xúc với thủy ngân ở dạng metyl. Chúng ta có thể tìm thấy thủy ngân trong một số loài cá và động vật giáp xác;

Thủy ngân còn có một dạng khác là etyl thủy ngân. Vì không gây hại cho sức khỏe nên ethylmercury được dùng làm chất bảo quản trong một số loại vắc xin.

– Tiếp xúc với một lượng nhỏ thủy ngân cũng có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của bạn.

Nguồn ô nhiễm thủy ngân

Một số nguồn ô nhiễm thủy ngân bao gồm:

– Hơi thủy ngân được tạo ra từ quá trình vận hành của các nhà máy nhiệt điện, lò đốt rác hoặc cháy rừng, nhiệt kế bị hỏng…

– Methylmercury (MeHg) được tìm thấy trong nhiều loài cá nước ngọt và nước mặn, đặc biệt là các loài cá lớn đứng đầu chuỗi thức ăn như cá mập, cá vược, cá kiếm,…

– Hợp chất vô cơ: Có trong một số loại thuốc uống, thuốc xịt muỗi, thuốc mỡ, pin hoặc một số loại thuốc thảo dược.

– Thủy ngân phenyl: Có trong sơn latex, sơn chống thấm, một số loại mỹ phẩm,..

– Thủy ngân xâm nhập vào cơ thể khi ăn thực vật, hải sản bị ô nhiễm.

– Người mẹ nhiễm thủy ngân sẽ qua nhau thai đến thai nhi và não của thai nhi.

Tác hại của thủy ngân đối với sức khỏe con người

– Khi hít phải, nguyên tố thủy ngân gây độc rất nhanh qua đường hô hấp, sau đó theo máu đến gan, thận, lá lách,… và hệ thần kinh trung ương và gây tổn thương các cơ quan này.

– Ngộ độc thủy ngân nguyên tố gây ra các triệu chứng như nôn mửa, khó thở, ho, chảy máu nướu răng,…

– Ở người lớn, thủy ngân nguyên tố được thải trừ qua phân và nước tiểu sau khoảng 60 ngày. Khi hít phải thủy ngân lâu ngày, thủy ngân tích tụ trong cơ thể sẽ tích tụ ở não, oxy hóa thành dạng ion, kết hợp với một số chất khác cản trở hoạt động của enzyme và tế bào, gây tổn thương vĩnh viễn cho các cơ quan nội tạng và tử vong.

– Thủy ngân vô cơ thường có trong pin, thuốc sát trùng… Thủy ngân vô cơ độc hơn thủy ngân nguyên tố. Thủy ngân vô cơ độc hại khi nuốt phải. Nó ăn mòn và gây bỏng trực tiếp trên bề mặt niêm mạc. Khi vào máu, thủy ngân vô cơ gây mất máu, mất nước, suy thận, tích tụ ở thận và não, gây tổn thương vĩnh viễn hoặc tử vong. Chỉ cần 1 – 4g thủy ngân có thể gây tử vong ở người lớn.

– Thủy ngân hữu cơ thường có trong môi trường ô nhiễm, từ đó lây nhiễm cho các động vật sống trong môi trường đó như cá, hải sản… Thủy ngân hữu cơ độc hại hơn thủy ngân vô cơ. Thủy ngân hữu cơ dễ dàng hấp thụ vào cơ thể qua đường hô hấp, đường tiêu hóa và da. Chỉ một lượng khoảng 10 µg thủy ngân hữu cơ cũng đủ gây hại cho hệ thần kinh và khả năng sinh sản của con người. Nếu nuốt phải hơn 10 mg, nó sẽ gây tử vong ở người lớn.

Thủy ngân được tìm thấy trong những đồ vật rất quen thuộc xung quanh chúng ta nên ngộ độc thủy ngân có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Vì vậy, việc trang bị cho mình một số kiến ​​thức cơ bản là rất cần thiết.

Làm thế nào để giảm tiếp xúc với thủy ngân?

1. Tăng cường sử dụng nguồn năng lượng sạch

Thủy ngân được sinh ra từ quá trình đốt than để tạo ra năng lượng và nhiệt trong các nhà máy nhiệt điện, nồi hơi công nghiệp và bếp lò gia đình. Vì vậy, hạn chế đốt than và tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng sạch sẽ làm giảm lượng thủy ngân thải ra môi trường.

2. Dừng khai thác thủy ngân

Thủy ngân là chất không thể phân hủy nên được sử dụng trong quá trình tái chế cho các mục đích khác. Vì vậy không cần thiết phải khai thác thêm thủy ngân.

3. Không sử dụng thủy ngân trong khai thác vàng

Trong khai thác vàng, thủy ngân được sử dụng ở quy mô nhỏ và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Các phương pháp khai thác vàng không chứa thủy ngân (trừ xyanua) cần được áp dụng rộng rãi hơn.

4. Loại bỏ và xử lý các sản phẩm chứa thủy ngân không cần thiết

Thủy ngân có thể được tìm thấy trong nhiều sản phẩm như pin, nhiệt kế, phong vũ biểu, công tắc điện, rơle trong thiết bị điện, bóng đèn, một số mỹ phẩm, sản phẩm làm trắng da, một số dược phẩm,… Hiện nay, các nhà sản xuất đang cố gắng giảm thiểu hoặc loại bỏ hoàn toàn thủy ngân khỏi sản phẩm.

Dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng

– Dấu hiệu sớm của ngộ độc thủy ngân: Tê và đau nhói ở môi và các ngón tay.

– Khi tiếp xúc với thủy ngân nguyên tố hoặc thủy ngân vô cơ sẽ gây ngộ độc cấp tính. Khi tiếp xúc với thủy ngân hữu cơ sẽ gây ngộ độc mãn tính.

+ Trường hợp cấp tính: Hít phải hơi thủy ngân gây bệnh phổi cấp tính nặng với các triệu chứng ban đầu là ho, khó thở, đau ngực, có trường hợp sốt. Những triệu chứng này sẽ cải thiện trong vòng 1 tuần. Tuy nhiên, cũng có trường hợp bị biến chứng nặng như suy hô hấp, phù phổi, thậm chí tử vong.

+ Trường hợp mãn tính: Nạn nhân có triệu chứng chảy nước dãi, viêm nướu, chân tay run rẩy và rối loạn tâm thần. Đối với trẻ nhỏ sẽ có dấu hiệu hay quên, mất ngủ, chán ăn, ủ rũ hoặc tâm trạng bất thường.

– Khi nuốt phải thủy ngân vô cơ (đặc biệt là pin): Đau bụng, buồn nôn, nôn ra máu, bỏng rát niêm mạc miệng. Vài ngày sau, nạn nhân có thể bị hoại tử ống thận cấp tính hoặc suy thận, rối loạn điện giải, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng.

– Triệu chứng thần kinh: Suy nhược thần kinh, rối loạn ngôn ngữ và vận động, giảm thính lực, rối loạn thần kinh, run cơ và có thể dẫn đến tử vong.

– Có thể gây sẩy thai, trẻ sinh ra chậm phát triển, mắc bệnh tâm thần, bại não, dị tật chân tay.

Chẩn đoán ngộ độc thủy ngân

– Để chẩn đoán nạn nhân bị ngộ độc thủy ngân, các bác sĩ thường khai thác một số thông tin từ người bệnh như:

• Các triệu chứng thực thể bạn đang gặp phải.
• Khẩu phần ăn trong thời gian gần đây.
• Môi trường sống và làm việc có gần các nhà máy, khu công nghiệp không?

– Sau khi biết những thông tin trên và nghi ngờ ngộ độc thủy ngân, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh làm xét nghiệm máu, nước tiểu để đánh giá nồng độ thủy ngân độc hại trong cơ thể. Tiêu chuẩn để đo chính xác nồng độ thủy ngân trong máu hoặc nước tiểu phải được đo trong vòng 24 giờ.

– Mẫu nước tiểu 24 giờ là mẫu được thu thập trong suốt 24 giờ từ một người, được gộp vào chai chuyên dụng và chai này phải luôn được bảo quản lạnh cho đến khi tiến hành phân tích. Nên lấy mẫu máu hoặc nước tiểu càng sớm càng tốt vì sau 3 ngày nồng độ thủy ngân sẽ giảm một nửa với mẫu nước tiểu và sau 5 ngày với mẫu máu.

– Ngoài ra, bác sĩ có thể tiến hành một số xét nghiệm như xét nghiệm chức năng gan, thận, chụp X-quang ngực, phân tích tế bào máu, khí máu.

Điều trị ngộ độc thủy ngân

– Không ăn thực phẩm bị nhiễm thủy ngân.

– Thay đổi môi trường sống và làm việc nếu ngộ độc bắt nguồn từ đó.

– Rửa dạ dày. Lưu ý: Không sử dụng bicarbonate hoặc sunfat.

– Dùng ống kháng độc BAL (Anh anti-lewisite) 0,10g tiêm bắp, liều 3 mg/kg mỗi lần. Trong hai ngày đầu tiên, hãy thực hiện cứ sau 4 giờ, hai ngày tiếp theo cứ sau 6 giờ và sau đó cứ sau 12 giờ trong 2 ngày.

– Dùng furosemide để phòng ngừa suy thận cấp. Nếu vẫn không có kết quả thì sử dụng các phương pháp lọc ngoài thận như lọc màng bụng hoặc thận nhân tạo.

– Trong trường hợp nặng, nạn nhân cần được điều trị bằng liệu pháp thải sắt. Các chất chelat kết hợp với kim loại nặng trong máu và nước tiểu để loại bỏ độc tố và kim loại nặng ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, có những rủi ro có thể xảy ra nên phương pháp này chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ.

Cách xử lý khi trẻ nuốt phải thủy ngân

Trẻ nuốt phải thủy ngân rất nguy hiểm

Khi trẻ nuốt phải thủy ngân, người lớn trước hết phải hết sức bình tĩnh, không nên cố gắng làm trẻ nôn vì có thể khiến thủy ngân xâm nhập vào phổi và làm tổn thương niêm mạc họng. Như đã nói ở trên, thủy ngân trong nhiệt kế là thủy ngân nguyên tố với lượng rất nhỏ nên sẽ không gây ngộ độc nếu xử lý đúng cách, vì vậy hãy bình tĩnh và nhanh chóng đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra và điều trị kịp thời.

Tốt nhất, không nên cho trẻ sử dụng nhiệt kế để chơi và khi sử dụng nhiệt kế cho trẻ phải luôn có sự giám sát của người lớn để tránh trường hợp này xảy ra.

Cách xử lý nhiệt kế thủy ngân bị hỏng

Hình ảnh nhiệt kế thủy ngân bị hỏng

Nhiệt kế thủy ngân có chứa thủy ngân nguyên tố. Khi nhiệt kế bị vỡ, thủy ngân sẽ phun ra ngoài và nếu không được xử lý đúng cách sẽ nhanh chóng bay hơi vào không khí và gây ngộ độc khi hít phải hoặc hấp thụ qua da. Vì vậy, khi cặp nhiệt kế bị hỏng, bạn nên:

– Yêu cầu người khác tránh xa khu vực nhiệt kế bị vỡ và đóng cửa lại để hạn chế thủy ngân lây lan.

– Đeo găng tay để tránh tiếp xúc trực tiếp với thủy ngân.

– Dùng chổi và giấy mềm hoặc bông ướt lau nhanh thủy ngân đổ ra rồi cho vào hộp kín, lau sàn nhà.

– Mở cửa, bật quạt và thông gió trong vài giờ trước khi cho mọi người vào phòng.

– Sau khi vệ sinh sạch sẽ, bạn cần uống nhiều nước để đào thải thủy ngân đã xâm nhập vào cơ thể.

– Nếu có dấu hiệu ngộ độc như nhức đầu, buồn nôn… cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.

Trên đây cũng là một số kiến ​​thức về thủy ngân tác hại của thủy ngân với sức khỏe và 2 trường hợp thường gặp nhất có thể gây ngộ độc thủy ngân. Hy vọng bạn sẽ có được những thông tin hữu ích khi đọc bài viết.

Nếu bạn đọc đang có nhu cầu mua nhiệt kế thủy ngân sử dụng trong phòng thí nghiệm hãy liên hệ ngay với chúng tôi theo số HOTLINE 0826 020 020 để được tư vấn lựa chọn sản phẩm TỐT NHẤT tại LabENGCHEM.

Xem thêm:

• Điều tốt nhất nên làm khi bạn bị bỏng Axit Sulfuric là gì?

• Mọi người nên biết cách xử lý ngộ độc hóa chất trong gia đình

Các tìm kiếm liên quan:

– Nhiệt kế thủy ngân treo tường

– Nhiệt kế thủy ngân bị hỏng

– Nhiệt kế thủy ngân phòng thí nghiệm

– Nhiệt kế thủy ngân 100 độ

– Cách đọc nhiệt kế thủy ngân