8 sự cố hay gặp trên contactor và cách kiểm tra

Lê Hồng Phong

Quá trình sử dụng contactor dù được thực hiện đúng cách vẫn có thể tiềm ẩn một số lỗi. Việc có kiến ​​thức để xác định lỗi trên contactor, biết cách kiểm tra contactor còn sống hay chết và cách khắc phục lỗi là cần thiết đối với người vận hành. Trong bài viết dưới đây KTH ELECTRIC sẽ hướng dẫn bạn những phương pháp này.

Cách sử dụng đồng hồ vạn năng để kiểm tra contactor

Trường hợp công tắc tơ ngừng hoạt động, bạn cần kiểm tra xem contactor còn sống hay đã chết. Cách đơn giản là thử dùng tay nhấn nút mở/đóng. Nếu nút vẫn đàn hồi thì khởi động từ vẫn bình thường. Ngược lại, nếu nút không quay trở lại thì thiết bị đã hỏng.

Để kiểm tra bộ khởi động từ chính xác hơn, bạn cần sử dụng đồng hồ vạn năng, các bước thực hiện như sau:

• Bước 1: Ngắt nguồn điện vào contactor và tháo contactor ra.
• Bước 2: Nối dây màu đen từ tải contactor vào chân COM trên đồng hồ vạn năng và dây màu đỏ vào ổ cắm Ohms.
• Bước 3: Chỉnh thang đo điện trở của máy đo về x10.
• Bước 4: Đặt 2 đầu dò vạn năng vào 2 đầu cuộn hút để kiểm tra cuộn hút. Chỉ số dòng điện của cuộn hút là 220V – 50Hz. Quan sát chỉ báo trên màn hình để biết giá trị điện trở cuộn dây.

• Bước 5: Kiểm tra 3 cặp tiếp điểm NO trong mạch nguồn. Không cần chạm vào nút contactor và chạm vào 3 thước đo trên 3 tiếp điểm này, đồng hồ hiển thị cực Ohms. Nếu bạn nhấn contactor và dùng que thử chạm vào 3 tiếp điểm thì đồng hồ hiển thị 0 Ohms.
• Bước 6: Kiểm tra cặp tiếp điểm thường đóng NC. Nếu chưa nhấn nút contactor, đồng hồ sẽ đo 0 Ohms. Nếu nhấn nút, đồng hồ sẽ biểu thị Ohms vô hạn.
• Bước 7: Kiểm tra cặp tiếp điểm thường hở xem có NO trong mạch điều khiển không. Nếu không nhấn công tắc tơ, số đo của đồng hồ là vô hạn Ohms. Nếu nhấn contactor, đồng hồ hiển thị 0 Ohms, chứng tỏ cặp tiếp điểm đang hoạt động tốt.

Các trường hợp kiểm tra contactor trên đều nhằm chứng minh bộ khởi động từ đang hoạt động tốt. Nếu bạn nhận được kết quả ngược lại, contactor đã “chết”.

8 sự cố thường gặp trên contactor

Có thể xảy ra sự cố hoặc hư hỏng trong quá trình sử dụng công tắc tơ. Hiện nay có 8 vấn đề thường gặp khi khởi động từ tính, cụ thể như sau:

Cuộn đốt (cuộn hút)

Nguyên nhân gây cháy cuộn hút:

• Cuộn dây có lực hút kém và không thể quấn hết toàn bộ dây trong thời gian ngắn. Điều này khiến cho mạch từ không được bịt kín về mặt kỹ thuật, dẫn đến điện áp trong cuộn dây tăng cao, sinh nhiệt trong cuộn dây và gây cháy, nổ.
• Điện áp tăng giảm thất thường khiến cuộn dây hoạt động không ổn định và sinh nhiệt cao.
• Môi trường lắp đặt contactor ẩm ướt hoặc nhiệt độ quá cao.
• Trên thực tế, cuộn dây rất khó cháy.

Giải pháp:

Thay contactor nếu cuộn dây bị cháy nặng là giải pháp đảm bảo kỹ thuật và chi phí không chênh lệch nhiều so với thay cuộn dây. Ngoài ra, trong quá trình sử dụng contactor cần định kỳ kiểm tra, vệ sinh các vị trí mạch từ, tiếp điểm điện, các bộ phận cơ khí,…

Contactor phát ra tiếng ồn

Nguyên nhân gây ra tiếng ồn khi khởi động:

• Nguồn điện đầu vào không ổn định hoặc không đạt định mức.
• Điện áp dư thừa khi contactor hoạt động (lớn hơn 110% điện áp cuộn dây khi mở và 60% điện áp cuộn dây khi đóng).
• Các mảnh vụn như thỏi kim loại hoặc nhựa bên trong contactor hoặc contactor bị oxy hóa sẽ rỉ sét trong môi trường ẩm ướt, có tính axit cao.
• Không lắp đặt trên bề mặt thẳng đứng, độ dốc lớn hơn 5 độ C, không an toàn.

Giải pháp:

Giải pháp đầu tiên khi phát hiện contactor phát ra tiếng ồn là kiểm tra, đảm bảo nguồn điện đầu vào khớp với contactor và ổn định. Tiếp theo, đo điện áp tại các cực nguồn của contactor. Với contactor, cần phải vệ sinh bên trong bằng súng hơi để loại bỏ bụi bẩn, thay thế các bộ phận bị rỉ sét hoặc thay thế contactor. Cuối cùng, kiểm tra vị trí lắp đặt và các kết nối, ray contactor đã chắc chắn, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật chưa.

Contactor bật tắt liên tục

Nguyên nhân khởi động và dừng liên tục:

• Tiếp điểm chính và tiếp điểm phụ của contactor không ổn định hoặc bị hỏng
• Sụt áp trên điện áp đặt vào cuộn dây A1, A2 của contactor
• Đầu vào cuộn dây A1 tới công tắc tơ được khóa chéo bởi rơle hoặc công tắc tơ khác
• Điện áp lỏng lẻo trong mạch kín của tiếp điểm

Giải pháp:

Khi công tắc tơ liên tục bật và tắt, còn được gọi là “nhảy lambada”, trước tiên bạn cần cách ly nguồn điện của công tắc tơ. Tiếp theo, kiểm tra nguyên nhân như đã nêu ở trên, bao gồm kiểm tra trạng thái ON hoặc OFF của contactor, đo điện áp cấp vào cuộn A1 và A2, kiểm tra khả năng khóa chéo của cuộn A1 và một số khu vực khác.

Contactor không hút

Nguyên nhân khởi động từ không hút:

• Nguồn điện bị gián đoạn.
• Nút đóng/mở bị kẹt hoặc hỏng.
• Các tiếp điểm chính và phụ bị rỉ sét do hoạt động lâu ngày hoặc môi trường ẩm ướt nơi đặt contactor.

Giải pháp:

Cần phải đảm bảo rằng nguồn điện đầu vào phù hợp với công suất định mức của contactor và hệ thống dây điện của đầu cực nguồn chắc chắn và đúng kỹ thuật. Nếu không thể điều chỉnh được nguồn điện hoặc môi trường lắp đặt có vấn đề thì cần phải di chuyển contactor đã lắp đặt đến vị trí mới, thoáng mát, an toàn về mặt kỹ thuật. Ngoài ra, nút bấm còn có thể điều chỉnh hoặc thay thế nếu bị hỏng. Trong trường hợp các bộ phận bên trong của bộ khởi động như tiếp điểm, kết nối, lò xo, cuộn dây… bị rỉ sét quá nhiều thì bạn cần kiểm tra kỹ càng. Trong trường hợp hỏng quá nhiều linh kiện, bạn nên thay bộ khởi động mới.

Contactor liên tục hút và nhả ra

Nguyên nhân khởi động từ việc hút và nhả liên tục:

• Điện áp đầu vào của contactor thấp hơn định mức.
• Cuộn dây bị bụi bẩn hoặc vật lạ cản trở khiến việc đóng mở khó khăn.
• Việc lắp tiếp điểm phụ không đúng sẽ làm cản trở quá trình đóng mở cuộn dây.

Giải pháp:

Đầu tiên bạn cần điều chỉnh điện áp thích hợp cho contactor. Sau đó, làm sạch contactor, loại bỏ bụi bẩn và vật lạ. Kiểm tra vị trí của dây nối bộ khởi động từ với tiếp điểm phụ và điều chỉnh nếu có lỗi.

Liên hệ không hoạt động

Nguyên nhân liên hệ không hoạt động:

• Mất pha ở contactor hoặc động cơ thường xuyên bị quá tải.
• Danh bạ bị biến dạng hoặc mất danh bạ

Giải pháp:

Sử dụng đồng hồ đo Vôn để kiểm tra điện áp cho dây pha động cơ và cặp tiếp điểm chính. Sau đó tháo contactor để điều chỉnh contact hoặc thay thế contactor.

Contactor cháy nóng

Nguyên nhân cháy bắt đầu từ:

• Nguồn điện áp đầu vào quá dòng khiến máy khởi động phải đóng cắt liên tục với công suất lớn gây quá tải điện, nóng máy.
• Bắt đầu từ chất lượng kém, linh kiện không đạt tiêu chuẩn.
• Cần gạt đôi bị kẹt và lò xo bị giãn khiến máy không khởi động được lực hút và hoạt động thất thường.
• Hỏa hoạn, sét đánh, bão, lũ lụt, v.v.

Giải pháp:

Điều chỉnh nguồn điện đầu vào của contactor để phù hợp với thông số kỹ thuật định mức. Trong trường hợp contactor không phù hợp với hệ thống điện hoặc kém chất lượng thì cần phải thay thế.

Cơ cấu đóng mở contactor có vấn đề

Nguyên nhân gây ra sự cố với cơ cấu đóng mở contactor:

• Nguồn điện đầu vào bị gián đoạn, không đủ điện áp khiến khả năng đóng mở kém.
• Tay truyền động bị gãy, kẹt hoặc hệ thống lò xo bị giãn, hư hỏng khi sử dụng.

Giải pháp:

Kiểm tra lại nguồn điện nếu nguồn điện bị gián đoạn, đảm bảo sự ổn định và mức điện áp contactor phù hợp. Cùng với đó, cần kiểm tra, sửa chữa hoặc thay thế cặp nút ấn NO NC.

Contactor bị kẹt liên lạc Bật – Tắt

Nguyên nhân gây dính tiếp xúc: Bởi vì cặp nút ấn thường đóng (NC) và thường mở (NO) dần mất đi độ đàn hồi sau thời gian dài sử dụng, không còn linh hoạt như trước và có thể bị kẹt.

Giải pháp: Thay thế nút ấn NO và NC.

Xem thêm: Sơ đồ chi tiết 14 mạch khởi động từ đơn – khởi động từ kép

Để kéo dài tuổi thọ của contactor và hạn chế nguy cơ hư hỏng trong quá trình hoạt động, bạn cần lưu ý:

• Hãy lựa chọn contactor chính hãng của các thương hiệu uy tín, lựa chọn thông số contactor phù hợp với nhu cầu và tương thích với hệ thống điện.
• Sử dụng contactor hợp lý, hạn chế đóng ngắt liên tục trong thời gian dài.
• Lắp đặt contactor đúng cách, chắc chắn và đặt thiết bị ở môi trường thoáng mát, an toàn như trong tủ điện.
• Kiểm tra và vệ sinh linh kiện contactor định kỳ, thay thế nhanh chóng những vị trí có nguy cơ hư hỏng.

Bài viết trên của KTH ELECTRIC cung cấp thông tin đầy đủ về các sự cố thường gặp của contactor cũng như cách khắc phục, kiểm tra contactor. Hy vọng qua bài viết này bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về thiết bị điều khiển điện này và có thể xử lý kịp thời các sự cố khi gặp phải. Tìm thêm thông tin về contactor tại website Điện BTB.